سرطان واژه هراس انگیز است ولی بیماری درمان پذیر می باشد. که نسبت به گذشته شیوع و بروز بیشتری یافته است. وقوع سرطان در یکی از اعضای خانواده چالشی عظیم برای بیمار و خانواده وی می باشد. بیماری سرطان از سلول‌های بدن آغاز می شود، سلول هایی که در حالت طبیعی از دستورهای لازم جهت رشد تکثیر و انهدام پیروی می کنند. اما در برخی موارد دستورالعمل صادره در یک سلول، متبهم و مغشوش شده و سلول رفتاری غیر طبیعی پیدا می‌کند. این سلول غیر طبیعی رشد می‌کند و به طرز غیرقابل کنترلی تقسیم می شود و سلول های غیر عادی دیگری را نیز تشکیل می دهد.

دوره های شیمی درمانی اغلب هر ۳ هفته است. اما بر اساس بیماری و نظر پزشک ممکن است هر دو هفته تا چهارهفته متفاوت باشد. موارد کمی شیمی درمانی به صورت هفتگی انجام می شود.

• متخصص رادیوتراپی انکولوژی: پزشک مسئول درمان است و مسئول نظارت بر عملکرد سایر اعضای تیم رادیوتراپی و تایید آن‌ها است. پزشک رادیوتراپی انکولوژی ممکن است از درمان‌های دارویی نیز علاوه بر رادیوتراپی یا به جای آن بهره ببرد.
• کارشناس رادیوتراپی (رادیوتراپیست‌): کارشناسان مجرب و آموزش دیده‌ای هستند که درمان روزانه شما را انجام می‌دهند.
• فیزیسیست بالینی: متخصصین فیزیک پزشکی هستند که در همکاری با پزشک رادیوتراپی انکولوژی وظیفه طراحی فیلدهای درمانی را بر عهده دارد.
• سایر اعضای تیم: بسته به نوع تومور، ممکن است تیم درمان‌گر شامل متخصص روانشناسی، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و یا متخصص فیزیوتراپی، متخصص دهان و دندان، متخصص تغذیه و… باشد.

ناحیه ای از پوست که رادیوتراپی می‌شود ممکن است دچار سوختگی شود. همچنین داروهای شیمی‌درمانی ممکن است باعث تغییراتی جزئی مثل لکه های قرمز یا کهیر در محل تزریق داروها، تغییررنگ و کدرشدن پوست و ناخن، خشک شدن، پوسته شدن و خارش در پوست بشود. ممکن است ناخن های شما تیره، زرد، شکننده یا ترک خورده شوند و یا جوشهای کوچکی زیر پوست پیدا شود که اکثر اینها به مرور رفع می شود و به درمان خاصی نیاز ندارد.

همانطور که داروهای شیمی‌درمانی باعث کاهش گلبول سفید می‌شود ممکن است گلبولهای قرمز خون (RBC) هم کاهش یابند و چون کار اصلی گلبولهای قرمز، بردن اکسیژن از ریه به بافت های مختلف است کاهش این گلبولها باعث کمخونی شده و به دنبال آن بیمار دچار خستگی (احساس ضعف وخستگی شدید)، سرگیجه (احساس عدم تعادل) رنگ پریدگی، تپش قلب و حتی تنگی نفس می‌شود. حتماً در صورت مشاهده هر یک از این علائم پزشکتان را در جریان بگذارید.

اگر هر نوع دارو، قرص، شربت، آمپول، کپسول تقویتی و غیرتقویتی مانند مسکن‌ها، داروهای خواب‌آور، ویتامینها، داروهای مکمل، داروهای گیاهی و …. مصرف می‌کنید حتماً لیست آنها را به پزشک معالج یا پرستار مربوطه اطلاع دهید. بدون اطلاع و اجازه پزشک معالج، خودسرانه هیچ داروی شیمیایی یا گیاهی مصرف نکنید. چون بعضی از این داروها ممکن است اثر داروهای شیمی‌درمانی را از بین ببرد. همینطور در مورد تزریق هرگونه واکسن، قبل ازشروع دوره شیمی‌درمانی یا پس از پایان آن با پزشک معالج مشورت کنید .

همه داروهای سرطان به طور یکسان روی موها تأثیر نمی ‌گذارند.بعضی فقط باعث کم پشت شدن مو می ‌شوند. برخی دیگر ممکن است باعث ریزش کل موها شوند و برخی ممکن است به هیچ عنوان ریزش مو ندهند.
خوشبختانه 4 تا 6 هفته پس از اتمام شیمی درمانی شاهد رشد دوباره مو خواهید بود و طبیعی است که رشد مجدد مو خیلی با سرعت کمتری از ریزش اتفاق می افتد در نتیجه میتوان گفت که همه بیماران که حین شیمی درمانی دچار ریزش مو شده اند پس از اتمام آن شاهد رویش موهای جدید می باشند.

معمولاً بی‌اشتهایی در چند روز اول پس از شروع هر دوره شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی پیدا می‌شود. برای رفع بی اشتهایی نکات زیر رعایت شود:

• دفعات غذاخوردن را زیاد کنید ولی هر بار مقدارکمی غذای سبک و مغذی بخورید.

• هنگامیکه اشتهای بهتری دارید (معمولاً در اوایل صبح) غذای بیشتری بخورید. از غذاهای حاضری سالم که مورد دلخواه شماست استفاده کنید. • درتهیه و طبخ غذای خوشمزه از دیگران کمک بگیرید.

• در اثر شیمی‌درمانی ممکن است اختلالی در پرزهای چشایی پیدا شود و اشتهای شما به گوشت از بین برود. با زدن چاشنی‌ها و سس‌ها به گوشت می‌توانید طعم غذا را خوشمزه کنید.

• ترجیحاً مرغ و ماهی را جایگزین گوشت قرمزکنید، یا پوره گوشت بخورید.

• درباره مکمل‌های غذایی و رژیم غذایی خاص در طول درمان حتماً با پزشک معالج، پرستار و متخصص تغذیه مشورت کنید.

توجه داشته باشید که غذا نخوردن باعث کاهش وزن می‌شود و کاهش وزن باعث کاهش مقاومت بدنتان شده و بهبودی‌تان را به تأخیر می‌اندازد. پس اراده کنید خوب غذا بخورید تا انرژی لازم برای مقابله با بیماری را داشته باشید. رژیم غذای سالم و مناسب در بدست آوردن توانائی و بازسازی بافت و بهبود حال عمومی بیمار و در نهایت درمان کامل بیماری وی کمک می‌کند. هر هفته خودتان را وزن کنید و درصورت کاهش وزن به پزشک اطلاع دهید.

بعضی داروهای شیمی‌درمانی ممکن است باعث خشکی و یا زخم دهان و اطراف گلو شود و یا در فرو دادن غذا یا جویدن اشکالاتی بوجود آورد. رعایت نکات زیر می‌تواند به حل این مشکل کمک کند:

• روزانه داخل دهان را به دقت کنترل کرده و موارد التهاب و هرگونه پلاکهای سفید روی زبان، ته گلو، آبسههای لثه و سایر نقاط دهان و دندان، خلط و گرفتگی صدا را به پرستار و پزشک معالج اطلاع دهید. با پزشک خود در مورد مراجعه به دندانپزشک صحبت کنید .
• ازمواد غذایی سفت و خشک مثل بیسکوئیت و چیپس به علت اینکه به بافت دهان آسیب میزند استفاده نکنید. مایعات مغذی و غذاهای نرم و پوره که به راحتی جویده و بلعیده می‌شود بخورید.
• غذاهای پخته را در مخلوط کن به صورت مایع درآورید تا مصرفش آسانتر شود، از مخلوط کن برای تهیه پوره ها استفاده کنید .
• آبنبات بدون قند با تکه های یخ، بستنی، آدامس کم شیرین استفاده کنید.
• آب میوه ترش و اسیدی ننوشید .
• خوراکیهای آبدار مثل شیر، ماست، بستنی، املت، فرنی، حلیم، سوپ، آب گوشت، پوره میوه بخورید.
• از مصرف غذاهای ترش و شور، خیلی سرد یا خیلی گرم خودداری کنید، به غذاهایتان ادویه تند و نمک زیاد نزنید.
• ازمصرف نوشابه های حاوی الکل و همینطور سیگار پرهیز کنید.
• دهان و لثه‌هایتان را تمیز نگهدارید. برای جلوگیری از بوی بد دهان از آدامس استفاده کنید.
• دندان‌ها و لثه ها را بعد از هر وعده غذایی مسواک کنید. از مسواک نرم و خمیر دندان مناسب استفاده کنید و دندانهایتان را به آرامی مسواک بزنید.
• در صورت داشتن دندانهای مصنوعی، بهتراست بعد از هر وعده غذا آن را از دهان درآورید و با مسواک بشوئید.
• روزی چند بار با محلول آب نمک ساده (سرم نمکی) یا محلول رقیق جوش شیرین غرغره کنید و دهانتان را بشوئید.
• اگر داخل دهان و لثه‌ها زخم یا عفونت مشاهده کردید، از پزشک معالج درمورد دهان شویه مناسب و داروهای تسکین دهنده درد سؤال کنید.
• از دهان شویه الکل‌دار (کلروهگزین) استفاده نکنید و اگر می‌خواهید از دهان‌شویه‌های گیاهی یا حاوی فلوراید استفاده کنید با پزشک معالج و دندانپزشک مشورت کنید.

بعضی از بیماران مبتلا به سرطان که پرتو درمانی میشوند، نگرانند که بدنشان بعد از دریافت این درمان اشعه داشته باشد. نگرانی آن‌ها در این رابطه است که ارتباط فیزیکی نزدیک با سایرین، دیگران را در معرض تشعشعات قرار دهد. جواب کلی برای این نگرانی این است که ارتباط فیزیکی مشکلی ندارد.
بافتی که بر روی آن درمان صورت گرفته است بعد از اتمام جلسات پرتو درمانی تشعشعی را در خود نگه نمی‌دارد بنابراین بیمارانی که رادیوتراپی دریافت می‌ کنند، لازم نیست نگران انتقال تشعشعات به نزدیکانشان و عوارض پرتودرمانی برای اطرافیان باشند.

خیر، همه داروهای شیمی درمانی باعث ریزش مو نمی شوند و عوارض داروها با یکدیگر متفاوت است.

پزشک متخصص انکولوژی بر اساس نوع کانسر و مرحله بیماری، پلن درمانی و نوع داروهای شیمی درمانی را مشخص میکند.
داروهای شیمی درمانی دارای اثرات متفاوت و همچنین عوارض مختلف می باشند و به هیچ عنوان نمیتوان گفت که دارویی که عارضه ریزش مو دارد، تاثیر بیشتری نیز دارد و بالعکس

پوست ناحیه درمان را در معرض تماس با هیچ ماده فیزیکی (فلزات و بدلیجات) یا شیمیایی (پودر، عطر، مام، لوسیونهای پوستی و…) قرار ندهید.
از مصرف کرم ها و لوسیون یا عطر و دئودورانت و اسپری یا پماد در این ناحیه خودداری کنید.
در مواردی که پزشک متخصص انکولوژی، لوسیون یا کرم و پماد مخصوصی برای شما تجویز می کند در همان روز و به همان میزان و طریقه تجویزشده استفاده کنید. بهترین زمان مصرف ترجیحا بلافاصله پس از هر جلسه پرتودرمانی است. بطوری که در مراجعه جلسه بعدی پرتودرمانی، بقایای کرم روی ناحیه درمان باقی نماند. مصرف خودسرانه پمادها یا لوسیون های ترمیم کننده می تواند وضعیت پوست شما را بدتر کند.

در هر جلسه درمانی، ابتدا شما گان بیمارستانی می‌پوشید و به اتاق درمان وارد می‌شوید. سپس با کمک کارشناسان رادیوتراپی در همان موقعیتی که در جلسه شبیه‌سازی قرار داشتید قرار می‌گیرید و وسایل بی‌حرکت کننده در جای خود قرار داده می‌شوند. سپس کارشناسان رادیوتراپی تنظیمات دستگاه مربوط به تصویربرداری و درمان را انجام می‌دهند و با خروج آن‌ها از اتاق، تصویربرداری و درمان انجام می‌شود. تیم درمانی در طول درمان به طور دائمی به درمان شما از طریق دوربین نظارت دارند.

خیر، در هر جلسه درمانی همانند زمان انجام سی‌تی اسکن چیزی احساس نخواهید کرد.

در مراکز پیشرفته برای اطمینان از عدم تغییر موقعیت بیمار و جابه‌ جایی وی نسبت به سی‌تی اولیه، در هر چند جلسه از بیمار تصویربرداری به عمل می‌آید. این موضوع دقت درمان را افزایش می‌دهد و البته کمی نیز به زمان درمان می‌افزاید. نوع و میزان نیاز به تصویربرداری توسط پزشک شما تعیین می‌شود. جلسه اول درمان مهم‌ ترین جلسه درمان است که  در آن تنظیمات مربوط به موقعیت بیمار انجام شده و مشابهات موقعیت درمانی با تصاویر شبیه ‌سازی مقایسه می‌شود، بنابراین جلسه اول طولانی ‌ترین جلسه درمانی است.

خیر، درمان توسط کارشناسان رادیوتراپی انجام می‌شود. پزشک متخصص رادیوتراپی انکولوژی در بعضی از جلسات در صورت نیاز حضور پیدا خواهد کرد.

بله، میزان فعالیت شما به حال عمومی ‌تان بستگی دارد. با توجه به ارزیابی‌های انجام شده، پزشک و تیم درمانتان در این زمینه به شما توصیه‌ های لازم را خواهند کرد.

در رادیوتراپی، اشعه فقط چند دقیقه در هر جلسه درمانی به بیمار تابانده می‌شود و هیچ گونه ماده تشعشع ‌زایی وارد بدن بیمار نمی‌شود و هیچ بخشی از بیمار یا لباس ‌هایش رادیواکتیو نخواهد شد. بنابراین بودن در اطراف بیمار، هیچ خطری برای سایرین، از جمله کودکان و خانم‌های باردار، نخواهد داشت.