وظایف خون و تولید آن در بدن
خون ما از چندین نوع سلول که در مایعی به نام پلاسما شناور هستند تشکیل شده است. هر کدام از این سلول ها، وظیفه ای بخصوص دارند.
گلبول های قرمز، مسئول رساندن اکسیژن به بافت ها و گلبول های سفید، مسئول مراقبت از بدن در برابر میکروب ها، انگل ها، سلول های سرطانی و پلاکت ها، مسئول لخته کردن خون در زمان خونریزی هستند.
بیشتر سلول های خونی در مغز استخوان، تولید می شوند. بعضی از داروهای شیمی درمانی باعث اختلال در فعالیتِ خون سازیِ مغز استخوان می شوند و در نتیجه، انواع سلول های خونی کم می شوند.
مغز استخوان خون ساز به طور خاص به شیمی درمانی که توسط بهترین متخصص شیمی درمانی در تهران انجام می گیرد واکنش نشان می دهد زیرا سیتوتوکسیک ها (داروهای شیمی درمانی) تولید سلول های مختلف خون را مختل می کنند. بنابراین، تغییرات زیر در شمارش خون شما از عوارض جانبی رایج شیمی درمانی است:
-
تغییر گلبول های قرمز
گلبول های قرمز، به طور دقیقتر رنگدانه قرمز خون موجود در آن ها، اندام های شما را با اکسیژن تامین می کنند. اگر تعداد گلبول های قرمز کاهش یابد، ممکن است دچار کم خونی شوید.
-
تغییر گلبول های سفید
گلبول های سفید خون مسئول مبارزه با عفونت ها هستند. اگر تعداد آن ها کاهش یابد، به طور ویژه در معرض عفونت هستند. اگر کمتر از مقدار معینی باشد، درمان باید قطع شود تا زمانی که بدن دوباره گلبول های سفید کافی تولید کند.
-
تغییر پلاکت های خون
پلاکت های خون لخته شدن خون را تضمین می کنند و در نتیجه خونریزی را متوقف می کنند. اگر تعداد آنها کاهش یابد، خونریزی بینی و خونریزی های کوچک پوستی ممکن است رخ دهد و در خانم ها نیز خونریزی قاعدگی افزایش می یابد.
در طول شیمی درمانی در کلینیک همراه بهترین کلینیک شیمی درمانی در تهران، شما به طور منظم برای بررسی ترکیب و تعداد سلول های خونی، آزمایش خون خواهید داد.
ترمبوسایتوپنی یا کاهش پلاکت ها و آسیب پذیری در برابر خونریزی
همانطور که گفته شد پلاکت های خون، مسئول لخته کردن خون در محل خونریزی هستند. کم شدن پلاکت ها می تواند باعث شود که حتی در پیِ ضربات کوچک یا خراش های جزئی، خونریزی یا کبودی در بدن تان به وجود آید.
شیمی درمانی سرطان با اثر گذاشتن بر توانایی مغز استخوان در ساختن پلاکت ها، ممکن است باعث کاهش تعداد پلاکت ها در خون شود. در پزشکی به چنین وضعیتی، ترومبوسیاتوپنی می گویند. اگر میزان پلاکت خون شما خیلی کم شود، ممکن است پزشک استفاده از داروهای تحریک کننده تولید پلاکت یا تزریق پلاکت را برای شما تجویز کند و یا شیمی درمانی را برای مدتی عقب بیاندازد.
علائم افت پلاکت خون
اگر سطح پلاکت های خون بدن شخصی افت کند، علائم خاصی کم کم در او بروز پیدا می کند که در ادامه به برخی از این علائم اشاره می کنیم:
- بروز خونریزی هایی از نقاط مختلف بدن مثل دهان، بینی و رکتوم که متوقف نمی شود و کنترل آن بسیار سخت است.
- استفراغ و بزاق به رنگ قرمز یا قهوه ای تیره که ممکن است رفته رفته ایجاد شود.
- مدفوعی که به رنگ قرمز روشن، قرمز تیره و یا سیاه دیده می شود.
- خانوم ها ممکن است در دوران قاعدگی دچار خونریزی های شدید و بی سابقه شود.
- سردردهای شدید، خستگی و گیجی و تاری دید برای فرد ایجاد می شود.
- دردهای شدید در عضلات و مفاصل که ممکن است زمان زیادی برای بهبود آن لازم باشد.
- بروز کبودی های ناگهانی و بدون علت بر روی پوست که به آسانی بهبود پیدا نمی کنند.
زمانی که تعداد پلاکت های بیمار به زیر ۱۰۰۰۰ در هر میکرولیتر کاهش پیدا کند، خطر جدی خونریزی داخلی بیمار را تهدید می کند.
راه های کنترل ترومبوسیتوپنی یا کمبود پلاکت خون طی شیمی درمانی سرطان
- با مسواک نرم دندان های خود را تمیز کنید. می توانید برس مسواک را با قرار دادن زیر آب داغ نرمتر کنید.
- آرام فین کنید.
- در حین استفاده از اجسام برنده و تیز خیلی مراقب باشید.
- برای اصلاح صورت، سر و بدن به جای تیغ از ریش تراش برقی استفاده کنید.
- در صورتی که قسمتی از بدنتان زخم شد، با فشار ملایم و ثابت روی زخم ها و بریدگی، خونریزی را بند آورید.
- با پای برهنه راه نروید، همیشه کفش بپوشید و حتی در خانه و بیمارستان از دمپایی مناسب استفاده کنید.
- از نخ دندان و خلال دندان استفاده نکنید.
- به جای فعالیت فیزیکی شدیدِ دارای برخورد یا پر تحرک، ورزش ها و فعالیت های سبک را انجام دهید.
- تا جای ممکن از تامپون های بهداشتی، تنقیه، شیاف یا دماسنج های مقعدی استفاده نکنید.
- لباس های گشاد با یقه باز بپوشید. به جای کمربند از کش استفاده کنید.
- مصرف برخی از داروها در هنگام شیمی درمانی از قبیل ویتامین ها، داروهای گیاهی، معدنی، مکمل های تغذیه ای، آسپیرین و داروهای بدون نسخه باید حتما و فقط تحت نظر و با دستور پزشک متخصص شیمی درمانی شما مصرف شوند. این داروها می تواند احتمال خونریزی را افزایش دهد.
- اگر مدفوع شما سفت است (بیشتر بخوانیم: آیا یبوست مداوم می تواند باعث سرطان روده شود؟)، برای جلوگیری از خونریزی و آسیب مقعدی، ملین مصرف نمایید.
❗ در صورت اتفاق افتادن موارد زیر، سریعا با پزشک متخصص شیمی درمانی خود تماس بگیرید!
- کبودی (خصوصا اگر در اثر ضربه نباشد)
- ایجاد نقاط کوچک قرمز رنگ روی پوست
- ادرار صورتی یا قرمز رنگ
- مدفوع خونی یا سیاه رنگ
- خونریزی از لثه ها یا بینی
- شدید شدن یا طولانی شدن مدت خونریزی در دوران قاعدگی (پریود) در خانم ها
- خونریزی واژینال خارج از دوران قاعدگی (پریود) در خانم ها
- سردرد یا تغییر در بینایی
- احساس گرما یا سرما در دست و پاها
- احساس خواب آلودگی یا گیجی شدید
جهت مشاوره و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.
بدون دیدگاه