مری چیست؟

مری یک لوله عضلانی توخالی است که مسئول انتقال مواد غذایی از گلو به معده است. غذا از طریق مری از دهان به معده می رسد. گاهی اوقات سلول های مری به سرطان تبدیل می شوند. زمانی که سلول های مری بدون کنترل و دستور تکثیر می شوند سلولهای سرطانی ایجاد می شود. هنگامی که سلول های سرطانی در ناحیه مری رشد کند، سرطان مری بروز می کند. سرطان مری به گونه ایی است که ابتدا در لایه بیرونی مری رشد و سپس به قسمت های دیگر مری راه پیدا می کند. سرطان در این شرایط با رشد تومور، می تواند بر بافت های عمیق و عضله مری تأثیر بگذارد. تومور می تواند در هر مکانی از مری به خصوص محل اتصال مری به معده ظاهر شود.

” سرطان مری ششمین عامل شایع مرگ و میر ناشی از سرطان در سراسر جهان است. میزان بروز آن در مناطق مختلف جغرافیایی متفاوت است. در بعضی از مناطق، میزان بیشتری از سرطان مری ممکن است به دخانیات و الکل یا عادات غذایی خاص و چاقی مربوط باشد. “

 

علل ایجاد سرطان مری

در بسیاری از افراد سرطان مری بدون هیچ ریسک فاکتوری ایجاد می‌شود. با این حال عوامل ریسک خاص می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان مری را افزایش دهند که این عوامل عبارتند از:

• بالا رفتن سن

اکثر موارد ابتلا به این سرطان مری در بین افراد بالاتر از ۵۰ سال رخ می دهد. همچنین در بین مردان این نوع سرطان شیوع بیشتری دارد.

 

• تغذیه

رژیم غذایی احتمالاً یک عامل موثر در ابتلا به این سرطان مری است. رژیم ‌های غذایی پرچرب تا حدودی می‌ توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند و مصرف حجم زیادی از میوه ‌ها و سبزیجات خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد. چاقی فرد نیز می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد.

 

• سیگار کشیدن

سیگار کشیدن باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان مری می‌شود به دلیل مجموعه‌ای از مواد شیمیایی که در دود سیگار وجود دارد. این مواد عبارتند از:

۱. نیکوتین

این ماده معتاد کننده سریع است و باعث می‌شود که فرد مصرف‌کننده به سیگار وابسته شود.

۲. تار و قطرات مشعلی

موادی مانند تار و قطرات مشعلی که در دود سیگار وجود دارند، و باعث تحریک و تغییر در سلول‌های مری  می‌شوند که ممکن است به مرور زمان به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند.

۳. مواد سرطانزای موجود در دود سیگار

این مواد شامل بیش از ۷۰ ماده سرطانزای معروف می‌شوند که می‌توانند  تغییراتی در ساختار ژنتیکی سلول‌ها ایجاد کنند و سلول‌های سرطانی را تشکیل دهند.

از آنجا که سیگار حاوی مواد سرطانزای بسیاری است، مصرف طولانی مدت آن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد. این خطر به میزان مصرف، مدت زمان مصرف و همچنین از عوامل ژنتیکی و عادات فردی وابسته است.

 

• بازگشت اسید معده (رفلکس معده)

بیماری رفلکس معده به مری در بعضی افراد به صورت عادی مشاهده می ‌شود و منجر به التهاب انتهای مری می شود. البته احتمال ابتلا به سرطان مری به خاطر این مشکل پایین است و این مشکل در اکثر موارد باعث ابتلا به سرطان نمی ‌شود.

 

• ابتلا به مری بارت

اصطلاح مری بارت نشان دهنده بیماری است که در آن سلول‌های انتهای مری دچار تغییر می‌شود. در بسیاری از موارد این مشکل مربوط به التهاب بلند مدت این سلول‌ها در نتیجه رفلاکس اسید معده است.

 

علائم سرطان مری در افراد

در مراحل اولیه تومور، احتمالاً هیچ علامتی خاصی بروز پیدا نمی کند.

با پیشرفت سرطان بیمار علائم زیر را تجربه می کنند:

🎗 خستگی
🎗 استفراغ
🎗 سکسکه
🎗 سوء هاضمه
🎗 سوزش سردل
🎗 درد قفسه سینه
🎗 کاهش وزن غیر عمدی
🎗 گیرکردن مکرر هنگام غذا خوردن
🎗 بازگشت مواد غذایی به مری
🎗 درد یا مشکل هنگام بلع (اختلال در بلع)

 

تشخیص سرطان مری

روش های پاراکلینیکی برای تشخیص سرطان مری شامل موارد زیر است:

• آندوسکوپی

در طی آندوسکوپی، پزشک یک لوله انعطاف پذیر مجهز به لنز ویدیویی را به داخل مری منتقل می کند. با استفاده از آندوسکوپ، پزشک متخصص معده را معاینه می کند. آندوسکوپی، به پزشک اجازه بررسی بافت پوششی مری و اختلالات مربوط به آن را می دهد.

• بلع باریم

تست بلع باریم تست تصویربرداری اشعه ایکس است که امکان بررسی و ارزیابی بافت پوششی مری را می دهد.

• بیوپسی و نمونه برداری از بافت مری

نمونه بافت تهیه شده برای جستجوی سلول های سرطانی به آزمایشگاه فرستاده می شود. هنگامی که تشخیص سرطان مری تأیید شد، پزشک ممکن است آزمایشات جانبی را برای تعیین مراحل پیشرفت بیماری تجویز کند. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

🎗 برونکوسکوپی
🎗 توموگرافی کامپیوتری (CT)

🎗 سونوگرافی آندوسکوپی (EUS)

سونوگرافی آندوسکوپی EUS  یک روش تصویربرداری پیشرفته است که از امواج فراصوتی برای تصویربرداری از داخل بدن استفاده می‌کند. این روش به پزشکان امکان می‌دهد تا با دقت بالایی به ساختارهای داخلی بدنی نظیر مری، معده و مجاری صفراوی دسترسی پیدا کنند. در تشخیص سرطان مری، EUS به عنوان یک ابزار تشخیصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش با استفاده از یک سوند خاص به نام اندوسوند، که در اندوسکوپ (یک لوله نازک با دوربین و سوند فراصوتی) نصب شده، به پزشک اجازه می‌دهد تا به دقت بالایی نمایش تصاویری از داخل مری و مناطق مجاور ایجاد کند.

از مزایای EUS می‌توان به دقت بالای تصاویر در داخل بدن، قابلیت نمایش بخش‌های عمیق تر و دسترسی به مناطق مختلف بدن اشاره کرد. این روش همچنین به پزشکان امکان می‌دهد تا نمونه‌های بافتی برای بیوپسی جمع‌آوری کنند و آنها را تحلیل کنند، که می‌تواند در تشخیص سرطان مری و تعیین مرحله آن مفید باشد.

 

🎗 توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)

توموگرافی انتشار پوزیترون PET scan  یک فناوری تصویربرداری پزشکی است که در تشخیص سرطان مری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش از یک ماده ردیاب (معمولاً گلوکز رادیواکتیو) که به بیمار تزریق می‌شود، استفاده می‌کند. سلول‌های سرطانی مری بیشتر از سلول‌های سالم بیشتر گلوکز را مصرف می‌کنند، بنابراین ماده ردیاب به این مناطق با نسبت بالاتری حمل می‌شود. در PET scan، امواج گاما از بدن بیمار جمع‌آوری می‌شود. سلول‌های سرطانی که بیشترین میزان گلوکز را مصرف می‌کنند، معمولاً نقاط با فعالیت بالایی در تصاویر PET scan نشان داده می‌شوند. این تصاویر به پزشکان اطلاعاتی در مورد مکان، اندازه، و فعالیت سلول‌های سرطانی و یا فعالیت ناهنجار در داخل بدن فراهم می‌کنند.

در تشخیص سرطان مری، PET scan می‌تواند به پزشکان کمک کند تا نقاط فعالیت ناهنجار در مری و مناطق مجاور را تشخیص دهند. این روش می‌تواند در تعیین مرحله بیماری مری و یا بررسی احتمال گسترش سرطان به مناطق دیگر بدن نیز موثر باشد. اما برای تشخیص دقیق سرطان، معمولاً با دیگر روش‌های تصویربرداری مانند CT scan یا MRI ترکیب می‌شود.

 

مراحل پیشرفت بیماری سرطان مری

مرحله اول

در این مرحله سرطان در سلول‌ های سطحی مری بیمار مشاهده می‌شود.

مرحله دوم

در این مرحله سرطان به سلول های عمیق‌تر مری نفوذ کرده و می ‌تواند غدد لنفاوی نزدیک مری را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد.

مرحله سوم

در این مرحله سرطان به عمیق ‌ترین لایه های دیواره مری نفوذ کرده و بافت‌ها یا غدد لنفاوی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

مرحله چهارم

در این مرحله سلول‌های سرطانی به سایر اعضای بدن بیمار نیز متاستاز داده است.

عوارض سرطان مری برای بیمار

با پیشرفت سرطان مری، این بیماری می تواند عوارض زیادی ایجاد کند، از جمله:

• درد

سرطان پیشرفته مری می تواند باعث درد شود.

• انسداد مری

سرطان می تواند غذا و مایع عبور از مری را دشوار کند.

انسداد مری به معنای مسدود شدن یا بسته شدن لوله گوارشی مری  است. این مسدودیت می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیافتد و باعث مشکلات تغذیه ای شود. این موضوع می‌تواند به علت عواملی همچون:

۱. تومورهای خود مری

تومورهای خود مری می‌توانند به داخل مجرا رشد کنند و باعث انسداد آن شوند.

۲. تشکیل پلاک یا انسداد شریانی

برخی از موارد می‌تواند به دلیل پلاک‌های آترام (توده‌های چربی و سایر مواد) در شریان‌های مری باشد که منجر به انسداد شریانی می‌شود.

۳. فشار از بیرون

عواملی همچون تورم، آنژیوادم (تورم عروق به علت ورود مایعات به بافت‌ها)، یا فشار سایر اندام‌های نزدیک مانند تومورها، می‌توانند باعث فشار و انسداد مری شوند.

۴. اختلالات تولید مخاط و تمیز کردن

ممکن است اختلالات در تولید مخاط، باعث انسداد مری شود.

 درمان انسداد مری بستگی به علت اصلی آن دارد و ممکن است شامل داروها، جراحی، یا درصورت سرطانی بودن درمان‌های دیگر مانند شیمی درمانی باشد که به منظور حل مشکل انسداد اعمال می‌شود.

 

• خون ریزی در مری

اگر چه خونریزی معمولاً به تدریج رخ می دهد، اما در بعضی مواقع می تواند ناگهانی و شدید باشد.

 

درمان سرطان مری توسط متخصص انکولوژی

شیمی درمانی سرطان مری

شیمی درمانی یک درمان دارویی است که در آن از مواد شیمیایی برای از بین بردن و کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی معمولاً قبل یا بعد از عمل جراحی در افراد مبتلا به سرطان مری، توسط متخصص شیمی درمانی استفاده می‌شود. شیمی درمانی همچنین می‌تواند به همراه پرتودرمانی مورد استفاده قرار گیرد.

پرتودرمانی سرطان مری

در پرتودرمانی یا رادیوتراپی سرطان مری از پرتوهای پر انرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این پرتوها می‌تواند از یک ماشین خارج از بدن بیمار ساطع شده و به سلول‌های سرطانی تابانده شود (پرتودرمانی خارجی) یا اینکه تابش پرتو از داخل بدن نزدیک سلول‌های سرطانی انجام شود (پرتو درمانی داخلی یا براکی تراپی سرطان مری).

رادیو تراپی معمولاً به همراه شیمی درمانی در افراد مبتلا به سرطان مری استفاده می‌شود. این روش درمانی می‌تواند قبل یا بعد از عمل جراحی برای بیمار استفاده شود. پرتودرمانی همچنین برای کاهش عوارض سرطان مری پیشرفته همچون زمانی که یک تومور به میزان زیاد رشد کرده و باعث توقف عبور غذا از مری به معده شود، موثر می‌باشد.

عمل جراحی سرطان مری

عمل جراحی برای برداشتن سلول‌های سرطانی می‌تواند به تنهایی یا به همراه سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرد. عمل‌های جراحی مورد استفاده برای درمان سرطان مری شامل موارد زیر هستند:

• جراحی برای برداشتن تومورهای بسیار کوچک
• جراحی برای برداشتن یک بخش از مری (ازوفاژکتومی)
• جراحی برای برداشتن بخشی از مری و بخش بالای معده بیمار (ازوفاگوگاستروستومی)

جراحی سرطان مری دارای ریسک و عوارض جانبی متعدد همچون عفونت، خونریزی و ترشح مایع از بخش باقیمانده مری است که مجدداً به معده متصل می‌باشد. جراحی مورد نیاز برای برداشتن مری را می‌توان به صورت باز با استفاده از شکاف‌های بزرگ یا با استفاده از ابزارهای خاص جراحی از طریق ایجاد چند شکاف کوچک بر روی پوست (لاپاراسکوپی) انجام داد. در این حالت نحوه انجام عمل جراحی بستگی به شرایط بیمار و تجارب و اولویت‌های مورد نظر جراح دارد.

 

پیشگیری از سرطان مری چگونه امکان پذیر است؟

می‌توان از اقدامات مشخص برای کاهش ریسک ابتلا به سرطان مری استفاده کرد. برای مثال در این رابطه می‌توان:

اجتناب از دخانیات بخصوص سیگار: در این رابطه می‌توان از داروها و مشاوره‌های تخصصی کمک گرفت.
میوه‌ها و سبزیجات بیشتری مصرف کنید: مجموعه متنوعی از میوه‌ ها و سبزیجات موجود در بازار را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
حفظ وزن در سطح مناسب: اگر شما دچار اضافه وزن یا چاقی هستید، سعی کنید از روش‌های کاهش وزن آهسته و با ثبات برای کاهش وزن نیم کیلو تا یک کیلو در هر هفته استفاده نمایید.

پیش آگهی

شانس بیمار برای بهبودی به تشخیص زودرس و درمان به موقع سرطان مری بستگی دارد. اما متاسفانه سرطان مری معمولاً در مراحل پیشرفته تر تشخیص داده می شود که فقط قابل کنترل است. در شرایطی که سرطان در خارج از مری انتشار پیدا نکرده باشد، احتمال زنده ماندن بیمار با جراحی بیشتر می شود.

 

پرسش و پاسخ متداول بیماران درخصوص سرطان مری

۱. آیا سابقه خانوادگی از سرطان مری می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد؟

پاسخ: بله، وجود سابقه خانوادگی از سرطان مری می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد. اما این تنها یکی از عوامل ممکن برای بروز سرطان مری است.

 

۲. آیا سیگار کشیدن می‌تواند عامل اصلی بروز سرطان مری باشد؟

پاسخ: بله، سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی بروز سرطان مری است. مصرف زیاد، مداوم و بیش از حد سیگار، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.

 

۳. آیا نوع تغذیه و رژیم، و سبک زندگی می‌تواند در پیشگیری از سرطان مری مؤثر باشد؟

پاسخ: بله، یک رژیم غذایی سالم، مصرف میوه‌ها و سبزیجات، کاهش مصرف چربی و مواد غذایی فرآورده، و جلوگیری از مصرف سیگار و الکل، داشتن تحرک و ورزش مدام می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به سرطان مری مؤثر باشد.

 

۴. آیا علائم ناشی از سرطان مری در مراحل ابتدایی قابل تشخیص است؟

پاسخ: متأسفانه، در مراحل ابتدایی، سرطان مری ممکن است بدون علائم خاصی باشد یا علائمی که وجود دارند، ممکن است غیرمعمول و عمومی باشند.

 

۵. آیا برای تشخیص سرطان مری باید تست‌های خاصی انجام داد؟

پاسخ: تشخیص این سرطان با آندوسکوپی، اندوسونوگرافی، بیوپسی می‌باشد.

 

جهت مشاوره و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.