سرطان چیست؟

واژه سرطان به خانواده بزرگی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که شامل رشد غیر طبیعی سلول‌هاست و این سلول‌ها این قابلیت را دارند که به سایر نقاط بدن گسترش یابند و به آن حمله کنند. طی این بیماری، زیرمجموعه‌ای از نئوپلاسم‌ها شکل می‌گیرند؛ یک نئوپلاسم یا تومور درواقع دسته‌ای از سلول‌ها هستند که طی یک رشد غیر قابل کنترل به ‌وجود آمده‌اند و معمولاً درنهایت به تشکیل یک توده می‌انجامند، اما این توده می‌تواند در سرتاسر بدن گسترش یابد.

این بیماری در هر قسمت از بدن مانند خون، پوست، سیستم گوارش، سیستم ادراری تناسلی، استخوان، ماهیچه، چشم، مغز و… ممکن است آغاز شود و در مراحل پیشرفته به سایر نواحی بدن گسترش یابد. بسته به این که توده تشکیل شده در کدام بخش از بدن باشد، علائم ظاهر شده نیز متفاوت خواهد بود. عوامل مختلفی در ابتلا به سرطان نقش دارند، ازجمله عوامل ژنتیکی، مواد شیمیایی، پرتوها و دیگر موارد.

روش‌های درمانی زیادی برای درمان سرطان وجود دارد که باتوجه به نوع و میزان پیشرفت آن متفاوت خواهد بود؛ این روش‌ها یا به درمان می‌انجامند و یا سرعت پیشرفت بیماری را کاهش می‌دهند. روش‌های مختلفی مانند جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، دارودرمانی وجود دارد؛ معمولاً جراحی در مراحل اولیه سرطان انجام می‌شود و گاهی لازم است برای درمان نوع خاصی از سرطان از ترکیبی از روش‌های موجود استفاده شود.امروزه با شنیدن نام سرطان فرد دچار وحشت و نگرانی می شود و امید خود را به زندگی از دست می دهد. ولی واقعیت این است که روش های زیادی برای درمان سرطان وجود دارد که درصد موفقیت آن ها بالا گزارش شده اند. اما کدام سرطان ها درمان می شوند؟

سلول های سرطانی در همه اعضای بدن رشد کرده و باعث انواع بیماری سرطان شامل سرطان رحم، سرطان پستان، سرطان پروستات، سرطان ریه، سرطان دستگاه گوارش، سرطان خون و… می شوند.

متاستاز سرطان چیست؟

متاستاز فرایندی است که طی آن، سرطان از محل ابتدایی خود فراتر رفته و در سرتاسر بدن گسترش می‌یابد؛ این فرایند یا طی یک گسترش موضعی رخ می‌دهد، یا گسترش از طریق جریان لنفاوی به محل غدد لنفاوی، و یا گسترش ازطریق جریان خون به نواحی دورتر. اگر ازطریق جریان خون گسترش یابد معمولاً به تمامی قسمت‌های بدن نفوذ خواهدکرد، هرچند که بنابر نظریه soil and seed، بذرهای سرطان (seed) تنها در نواحی خاصی (soil) رشد خواهند کرد.

متاستاز که به مفهوم رشد، تکثیر و تهاجم سلول های توموری در مکان های متفاوت بدن می باشد، دارای مراحل گوناگون به شرح زیر است:

1- تهاجم (Invasion): سلول های توموری اولیه با عبور از ماتریکس برون سلولی که آن ها را محاصره کرده است و نیز لایه های سلول های استرومایی
2- ورود به لومن رگ های خونی (Intravasation)
3- بقا در جریان خون (Survival)
4- توقف (Arrest) در محل اندام ثانویه
5- خروج از خون به بافت پارانشیمی اندام‌های هدف (extravasation)
6- بقا در مراحل اولیه در ریزمحیط (microinviroment) ناآشنای بافت هدف به منظور تولید ریز متاستاز (micro metastasis)
7- راه اندازی دوباره برنامه‌های تکثیری و تشکیل کلنی متاستازی (Metastatic Colonization, MC) که موجب تولید ماکرومتاستاز می‌شود. در این مرحله است که متاستاز ازلحاظ بالینی قابل تشخیص است.

علائم سرطان متاستازی بستگی به محل تومور دارد و می‌تواند شامل موارد زیر باشد: افزایش اندازه غدد لنفاوی (که در زیر پوست، قابل لمس و یا حتی گاهی قابل رؤیت هستند)، افزایش اندازه کبد یا طحال، درد یا شکستگی در استخوان‌هایی که مورد آسیب قرار گرفته اند و هم‌چنین علائم عصبی در فرد.

نقش رژیم غذایی در ایجاد سرطان

رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و چاقی با بیش از 35-30 % از سرطان‌های مرگبار مرتبط هستند. عدم فعالیت فیزیکی نه تنها ازطریق ایجاد اضافه وزن، ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد بلکه دارای اثرات منفی بر سیستم ایمنی و سیستم هورمونی نیز می‌باشد.

راه های تشخیص سرطان

• معاینه بدنی
• آزمایش خون
• آزمایش مغز استخوان
• نمونه برداری و بیوپسی
• تست های تصویربرداری
• سیستوسکوپی
• سیتولوژی ادرار
• معاینه پوست توسط پزشک متخصص
• معاینه دیجیتال رکتال (DRE)
• و…

درمان سرطان با جراحی

با برداشتن تومور در مراحل اولیه سرطان می‌توان آن را درمان کرد. جراحی می‌تواند باعث کاهش سرعت هضم شود. همچنین اگر شما در ناحیه دهان روده معده و گلو جراحی داشته باشید این امر می تواند غذا خوردن شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد. معمولاً بعد از جراحی برخی افراد به سختی می‌توانند به شرایط غذاخوردن نرمال قبل برگردند.
اگر این اتفاق بیفتد باید افراد از طریق لوله های غذا دهنده و یا تزریق وریدی مواد غذایی را دریافت کنند. جراحی سرطان باعث افزایش نیاز بدن افراد به مواد مغذی می‌شود اگر بدن شما ضعیف است و یا کاهش وزن دارید باید حتماً قبل از اینکه جراحی شوید پروتئین و کالری کافی دریافت کنید.

جراحی سرطان معده

در درمان سرطان معده توسط جراحی معمولاً بخش آسیب دیده و سرطانی معده و گاهی اوقات تمام معده از بدن خارج می‌شود. این عمل گاهی توسط جراحی لاپاروسکوپی (جراحی سوراخ کلید) صورت می‌پذیرد. با بهره‌گیری از بعضی تکنیک‌های جراحی حتی در صورت پیشرفته بودن و یا سرطان معده بدخیم و قابل علاج نبودن آن می‌توان علائم را تا حدی تسکین داد، برای مثال با برداشتن بخشی از معده در عمل جراحی با لیزر یا عمل کوچک کردن معده می‌توان انسداد را برطرف نمود.

درمان سرطان با رادیوتراپی و پرتودرمانی

رادیوتراپی سرطان یکی از روش های درمان سرطان می باشد. همانگونه که به سلول‌های سرطانی آسیب می‌زند به سلول‌های سالم نیز آسیب می رساند.
زمانی که شما در ناحیه سر، گردن، سینه و مری رادیوتراپی دریافت میکنید احتمالاً دچار مشکلات تغذیه ای زیر می شوید:

• تغییر در حس چشایی
• خشکی دهان
• ایجاد زخم در دهان
• زخم مری
• مشکلات فک و دندان
• مشکلات بلع

معمولا پس از انجام عمل جراحی، از پرتودرمانی جهت درمان تومور استفاده می شود، به خصوص در آن دسته از تومور های درجه بالا و قوی. در پرتودرمانی از اشعه هایی با انرژی بالا نظیر ایکس ری و پروتون استفاده می شود تا سلول های تومور سرطانی کشته شوند.

دستگاه های پرتودرمانی خارجی متعددی درحال حاضر برای درمان تومورها مورد استفاده قرار می گیرند. نوع تومور فرد بیمار، درجه آن و دیگر فاکتور های عصب شناسی در تشخیص زمان بندی و نوع پرتودرمانی تاثیرگذار هستند.

پزشکی که در پرتودرمانی برای سرطان تخصص دارد (متخصص انکولوژیست) همراه با دیگر پزشکان معالج تلاش می کند تا نقشه مناسبی را برای پرتودرمانی بیمار طراحی و تدوین کند.

درمان سرطان با شیمی درمانی

شیمی درمانی از طریق کاهش یا توقف رشد سلول‌های سرطانی عمل می‌کند سلولهایی که با سرعت زیادی تقسیم می شوند و رشد می کنند ولی متاسفانه به سلول هایی که با سرعت زیادی رشد می کنند و تقسیم میشوند نیز آسیب می رساند مثل سلول هایی که در بستر دهان و روده وجود دارند. آسیب به سلول‌های سالم باعث عوارض شیمی درمانی می‌شود برخی از این عوارض جانبی می‌تواند منجر به مشکلات تغذیه ای شود مثل:

• بی اشتهایی
• تغییر در حس چشایی
• یبوست
• اسهال
• تهوع
• زخم دهان
• زخم گلو
• استفراغ
• کاهش وزن

شیمی درمانی توده های سرطانی سینه قبل از جراحی

پس از انجام سونوگرافی و ماموگرافی تشخیصی، توده شناسایی ‌می شود و بعد از پشت سر گذاشتن مراحل تشخیصی، بیمار تحت شیمی ‌درمانی سرطان سینه قرار می‌گیرد. پیش از شروع درمان و پس از نمونه‌برداری از توده، یک مارکر (یک شیء فلزی بسیار کوچک کلیپس مانند) در توده و غدد لنفاوی درگیر زیر بغل قرار داده می‌شود و پس از آن، بیمار تحت شیمی‌ درمانی قرار می‌گیرد. پس از پشت سر گذاشتن چند سیکل شیمی‌ درمانی، بیمار به پزشک رادیولوژیست ارجاع داده می‌شود تا با تکرار سونوگرافی و ماموگرافی مجدد، مشخص شود که درمان با شیمی‌ درمانی چقدر بر کوچک شدن توده تأثیرگذار بوده است.

ایمونوتراپی و ایمنی درمانی و همچنین درمان های بیولوژیکی

در این روش تمرکز پزشکان بر روی مشکلات خاص حاضر در سلول های سرطانی است. ایمنی درمانی و دارودرمانی هدفمند با مسدود کردن این مشکلات و ویژگی های خاص، منجر به از بین رفتن سلول های سرطانی می شوند.

یکی از روش های دارودرمانی هدفمند برای سرطان بواسیزوماب نام دارد. این دارو که با تزریق به درون رگ ها مورد استفاده قرار می گیرد، ایجاد رگ های خونی جدید را متوقف می کند و در نتیجه تامین خون برای تومور اتفاق نمی افتد و سلول های آن از بین می روند.

درمان های بیولوژیکی می‌تواند اشتها یا توانایی شما را در غذا خوردن تحت تاثیر قرار دهد این مشکلات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی اشتهایی که به دلیل علائم شبه آنفولانزا مثل درد ماهیچگی تب و خستگی اتفاق می افتد
• تغییر در حس چشایی
• اسهال
• خشکی دهان
• تهوع
• زخم دهان
• استفراغ
• کاهش وزن

هورمون درمانی بیماران سرطانی

از مهم ترین روش های هورمون درمانی تاموکسیفن و لتروزول است. که این روش درمانی را برای بیماران سرطان پستان می توان به کار برد که گیرنده های هورمونی آن ها مثبت است. و در این حالت است که از دارو های هورمونی نام برده استفاده میشود.

جهت مشاوره و درخواست نوبت دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص رادیوتراپی، انکولوژی و شیمی درمانی با شماره های ۶۶۱۲۶۰۴۴ – ۶۶۱۲۶۰۶۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.