رادیوتراپی در سرطان پستان

رادیوتراپی یا همان پرتودرمانی یک روش درمان سرطان است که با استفاده از اشعه ی ایکس (یا ذرات باردار) با انرژی بالا، سلول های سرطانی از بین می روند. بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان، علاوه بر درمان های دیگری از جمله جراحی و شیمی درمانی، به رادیوتراپی نیز نیاز دارند. ماهیت رادیوتراپی مشابه دریافت اشعه ایکس است ولی با انرژی بسیار بیشتر، که عمدتا روی سلول های سرطانی متمرکز بوده، درد ندارد و هر جلسه درمان تقریبا چند دقیقه به طول می انجامد. رادیوتراپی ممکن است مراحل مختلف سرطان پستان انجام شود.

رادیوتراپی سرطان پستان انواع مختلفی دارد

• پرتو درمانی داخلی

در این روش یک منبع اشعه در یک پوشش نگهدارنده و در نزدیکی محل تومور قرار داده می شود. هرچه محدوده تومور در پستان به خوبی مشخص شود نتیجه دریافتی از رادیوتراپی دقیق تر خواهد بود.

• پرتودرمانی حین جراحی

از این روش برای درمان تومورهای متمرکزی که نمی توان آنها را به طور کامل خارج کرد و احتمال عود مجدد آنها وجود دارد استفاده می شود.

• پرتودرمانی خارجی

این روش پرتو درمانی یکی از رایج ترین نوع پرتودرمانیسرطان پستان می باشد. پرتودرمانی خارجی معمولا توسط دستگاه هایی که منبع ارسال اشعه از خارج به بدن هستند مانند دستگاه های شبیه به سی تی اسکن که در تصویربرداری استفاده می شود، انجام می شود. بدین صورت که بیمار به محل درمان مراجعه کرده و بر روی تخت قرار می گیرد و توسط دستگاه اشعه به ناحیه مورد نظر تابیده می شود. از اشعه های ایکس، گاما، الکترون، پروتون و سایر اشعه ها جهت درمان استفاده می شود.

چرا رادیوتراپی انجام می‌شود؟

رادیوتراپی سلول ‌های سرطانی را نابود می ‌کند و بعد از عمل جراحی سرطان سینه برای کمک به جلوگیری از بازگشت سرطان به کار می‌رود. همچنین می‌توان برای تسکین درد و سایر علائم ناشی از سرطان های پیشرفته پستان رادیوتراپی انجام داد.

• رادیوتراپی پس از لامپکتومی

معمولا پس از لامپکتومی (جراحی برای برداشتن بخشی از بافت سینه)، از رادیوتراپی استفاده می‌شود. در طی جراحی لامپکتومی تنها تومور و بخش اندکی از بافت طبیعی سینه در اطراف آن را برداشته می شود. با اضافه کردن مرحله رادیوتراپی بعد از لامپکتومی، ریسک برگشت سرطان در سینه بیمار کاهش می یابد به این دلیل که سلول‌های سرطانی بعد از عمل جراحی به صورت کامل از بین نمی‌ روند. رادیوتراپی به نابودی سلول‌ های باقی مانده سرطانی کمک می‌ کند و برگشت بیماری می‌تواند ماه‌ ها یا سال‌ ها بعد اتفاق بیافتد.

اغلب به لامپکتومی همراه با رادیوتراپی، درمان حفاظتی گفته می شود. مطالعات مختلف در مقایسه ‌های انجام شده بین لامپکتومی با رادیوتراپی یا بدون رادیوتراپی نشان می‌دهد که رادیوتراپی اضافه، منجر به کاهش معنادار بازگشت سرطان سینه شده است. بنابرین در شرایط خاص اگر ریسک بازگشت سرطان بالا باشد ممکن است پزشک پیشنهاد کند بعد از لامپکتومی چندین مرحله رادیوتراپی انجام شود.

• رادیوتراپی پس از ماستکتومی

برداشتن کل سینه خطر برگشت سرطان در بافت ‌های باقی مانده دیواره سینه یا غده ‌های لنفی را از بین نمی‌برد. در بسیاری از موارد خطر برگشت بیماری به اندازه کافی بالا هست که رادیوتراپی پس از ماستکتومی (برداشتن سینه) توصیه ‌شود.

به این نوع از رادیوتراپی، رادیوتراپی پس از ماستکتومی گفته می‌شود و معمولا 5 روز در هفته به مدت 5 تا 6 هفته انجام صورت می گیرد.

فاکتور هایی که فرد را در معرض ریسک برگشت سرطان سینه در دیواره سینه یا غده های لنفاوی قرار می ‌دهند و ایجاب می ‌کند رادیوتراپی بعد از ماستکتومی را در نظر بگیرید شامل موارد زیر است:

🎗گره ‌های لنفاوی که نشانه‌ های سرطان سینه را نشان می‌دهند

گره‌ها ی لنفاوی زیر بغل (آگزیلاری) که نتیجه تست سلول ‌های سرطانی آنها مثبت در آمده باشد نشان می‌ دهد که برخی از سلول‌های سرطان از تومور اولیه گسترش یافته ‌اند.

🎗اندازه بزرگ تومور

توموری که بزرگتر از دو اینچ (5 سانتی ‌متر) باشد معمولا خطر برگشت سرطان در آنها نسبت به تومور های کوچکتر بالاتر است.

🎗حاشیه‌ های بافت که نشانه ‌های سرطان سینه را نشان می‌دهند

پس از آن که بافت سینه برداشته شد، حاشیه ‌های بافت به دنبال نشانه ‌هایی از سلول‌های سرطانی مورد آزمایش قرار می گیرد. حاشیه ‌های بسیار باریک یا حاشیه ‌هایی که نتیجه تست سرطان برای آن ها مثبت در آمده است از جمله ریسک فاکتور های برگشت سرطان محسوب می‌ شوند.

رادیوتراپی برای سرطان سینه پیشرفته متاستاز نکرده

رادیوتراپی در درمان سایر موارد نیز استفاده می شود:

• تومور های پستانی که نمی‌توان با عمل جراحی آنها را برداشت.
• سرطان پستان همراه با التهاب، نوع تهاجمی سرطان که به مجرای لنفی پوست پوشاننده سینه گسترش می‌یابد. افرادی که به این نوع از سرطان مبتلا شده اند معمولا قبل از ماستکتومی شیمی درمانی سرطان سینه می شوند پس از آن توسط بهترین متخصص رادیوتراپی سرطان، رادیوتراپی می‌شوند تا خطر برگشت بیماری کاهش یابد.

رادیوتراپی برای جلوگیری از متاستاز سرطان سینه

اگر سرطان سینه به اندام های دیگر بدن گسترش یابد (متاستاز کند) و تومور باعث درد و علائم دیگر شود می‌توان از رادیوتراپی برای کوچک کردن تومور و کم کردن علائم استفاده کرد.

🎗پاسخ به سوالات متداول بیماران توسط خانم دکتر مریم میرزایی مقدم

چه زمانی پرتودرمانی را شروع کنیم؟

چناچه پرتو درمانی بعد از جراحی تجویز شده باشد، باید صبر کرد تا ناحیه ی مورد جراحی التیام یابد که ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد. ولی اگر پرتو درمانی بعد از شیمی درمانی تجویز شود، باید تا پایان دوره شیمی درمانی صبر کرده و معمولا دو تا چهار هفته بعد از اتمام شیمی درمانی، رادیوتراپی آغاز خواهد شد.

عوارض احتمالی رادیوتراپی در سرطان پستان چیست؟

• تورم بافت پستان
• تغییرات پوستی در ناحیه ی تحت درمان که مشابه آفتاب سوختگی خفیف است. بنابرین توصیه می شود، در طول پرتو درمانی، بیمار در معرض نور مستقیم آفتاب قرار نگیرد. عوارض پوستی معمولا طی چند ماه بهبود می یابند که این مدت ممکن است بین ۶ تا ١٢ ماه متغیر باشد.
• خستگی، که معمولا چندان شدید نیست.
• پرتو درمانی خارجی می تواند عوارضی همچون لنف­ادم را در پی داشته باشد که عبارت ست از ایجاد ورم و درد در ناحیه ی بازو که توسط روش های خاصی می توان از آن پیشگیری کرد.
• عوارض قلبی و ریوی چنانچه پرتودرمانی با دستگاه های پیشرفته انجام شود، و پزشک متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی بتواند طراحی درمان صحیحی انجام دهد، می توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد.

🎗کلام آخر

پرتودرمانی یکی از روش های بسیار رایج در درمان انواع سرطان ها به خصوص سرطان سینه می باشد که امروزه در کشور ما و در سطح جهان با هدف کلی نابودی سلول های سرطانی و تومورها مورد استفاده قرار می گیرد. اما هدف بسیار مهمی که در انجام روش رادیوتراپی سعی به انجام آن می باشد این است که تا حد ممکن با استفاده از به روزترین و پیشرفته ترین ابزار و تجهیزات، اشعه به صورت مستقیم به بافت ناسالم بیمار تابیده شود و آن را از بین ببرد در عین حال بافت های سالم از خطر اشعه تا حد ممکن مصون بمانند.

جهت مشاوره و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.