آناتومی مغز

سیستم عصبی مرکزی (CNS) شامل مغز و نخاع است. مغز یک اندام مهم است که فکر، حافظه، احساسات، لمس، مهارت‌های حرکتی، بینایی، تنفس، دما، گرسنگی و هر فرآیند تنظیم کننده بدن را کنترل می‌کند. مغز را می توان به مخ، ساقه مغز و مخچه تقسیم کرد:

• مخ (جلوی مغز)

از نیمکره راست و چپ تشکیل شده است. عملکردهای مخ شامل موارد زیر است: شروع حرکت، احساس دما، لمس، بینایی، شنوایی، قضاوت، استدلال، حل مسئله، احساسات و یادگیری.

• ساقه مغز (پایه مغز)

شامل مغز میانی، پل مغزی و بصل النخاع است. عملکردهای این ناحیه شامل: حرکت چشم و دهان، انتقال پیام های حسی (یعنی گرم، درد، بلند)، گرسنگی، تنفس، هوشیاری، عملکرد قلب، دمای بدن، حرکات غیر ارادی ماهیچه ها، عطسه، سرفه، استفراغ و بلع است.

• مخچه (پشت مغز)

در پشت سر واقع شده است، عملکرد آن هماهنگ کردن حرکات ارادی ماهیچه ها و حفظ حالت بدن و تعادل است.

تومور مغزی

تومور مغزی یا توده سلولی مغزی کودکان عبارت است از هر توده و یا رشد غیرطبیعی سلول‌ها که در مغز یا در کنار بافت‌های مغز که باعث ایجاد اختلال در کارایی آن می‌شود.

تومورها ممکن است در همه بافت ها و سلول های مغزی و نخاعی ایجاد شوند. برخی تومورها ترکیب انواع مختلف سلول هاست. تومورها در نواحی مختلف سیستم عصبی مرکزی ممکن است به نوع متفاوتی تحت درمان قرار گرفته و پیش آگهی متفاوتی هم داشته باشند. تومور مغز یدر کودکان عمدتا در قسمت پایین مغز مانند مخچه و ساقه مغز ایجاد می شوند. البته ممکن است این تومورها در قسمت فوقانی مغز نیز ایجاد شوند.

علائم تومور مغزی در کودکان

علائمی که نشان دهنده تومور مغزی در کودکان باشند بسیار زیاد بوده و به اندازه و محل قرارگیری تومور نیز بستگی دارند. از این رو می‌توان گفت علائم این بیماری، در هر کودکی متفاوت است. به طور کلی می‌توانیم عوامل زیر را به عنوان شایع‌ترین علائم تومور مغزی در کودکان مدنظر بگیریم:

• بزرگی اندازه سر: این عامل بیشتر در نوزادانی که این بیماری را دارند دیده می‌شود.
• حالت تهوع و استفراغ: حالت تهوع و استفراغ می‌تواند به صورت دوره‌ای یا روزانه باشد. این مورد یکی از شایع‌ترین علائم تومور مغزی در کودکان ۱ساله است.
• تغییرات شخصیتی: به‌ عنوان‌ مثال کودک برون گرایی کلاً میلی به بیرون رفتن و برقراری ارتباط با دیگران نداشته باشد و برعکس و یا در مثالی دیگر، حتی کودک آرام رفتار پرخاشگرانه‌ای از خود بروز دهد و…
• تحریک پذیری
• احساس فشار در سر
• آغاز ناگهانی مشکلات بینایی
• و …

انواع تومور مغزی در کودکان

تومور مغزی در کودکان انواع مختلفی دارد. هر کدام از این تومورها ویژگی‌های خاص خود را داشته و به نحوی باعث ایجاد اختلال در کارایی مغز کودک می‌شوند.

۱. تومور مغزی گلیوما در کودکان

گلیوما را می‌توان شایع‌ترین نوع تومور مغزی در کودکان و حتی بزرگسالان دانست. این تومور بافت حمایتی مغز را تحت تاثیر گذاشته و بر عملکرد طبیعی آن اختلال ایجاد می‌کند. گلیوما در محل‌های مختلفی از مغز رشد می‌کند و همین عامل باعث شده تا انواع مختلفی برای آن تعریف کنند. انواع گلیوما عبارت است از:

• آستروسیتوم ها

آستروسیتم شایع‌ترین نوع تومور مغزی در کودکان است. این تومور اکثرا در مخچه ایجاد شده و باعث افزایش فشار داخل جمجمه، سردرد و استفراغ در کودکان می‌شود.

• گلیوم ساقه مغز

این تومور منحصراً در کودکان دیده می‌شود به دلیل پیچیدگی که دارد با عمل جراحی درمان نمی‌شود و کودکانی که درگیر این بیماری می‌شوند بایستی با روش‌های دیگری نظیر پرتو درمانی، تحت مداوا قرار بگیرند.

• اپاندیموما

اپاندیموما معمولاً در دیواره بطن‌ها یا نخاع دیده شده و با مسدود کردن جریان مایع مغزی نخاعی باعث افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود. این تومور در مقایسه با سایر تومورهای مغزی، سرعت رشد کم‌تری دارد.

• گلیومای عصب بینایی

این تومور اغلب در کارایی سیستم چشم اختلال ایجاد می‌کند. به گونه ای که ممکن است کودک بینایی خود را از دست بدهد.

۲. تومورهای اولیه نوروکتودرمی (PNET)

تومورهای اولیه نوروکتودرمی ممکن است در هر نقطه‌ای از مغز کودک ایجاد شوند. البته این تومور اکثرا در پشت مغز نزدیک مخچه دیده می‌شود. تومورهای اولیه نوروکتودرمی اغلب بدخیم هستند چرا که سرعت رشد آن‌ها زیاد بوده و سراسر مغز یا نخاع را درگیر می‌کند. تومورهای اولیه نوروکتودرمی همانند تومور گلیوما چند نوع مختلف دارد که مدولوبلاستوما  به عنوان شایع‌ترین نوع آن شناخته می‌شود.

• مدولوبلاستوما

یکی از شایع‌ترین تومورهای اولیه نوروکتودرمی است اغلب در نزدیکی خط وسط مخچه دیده می‌شود. مدولوبلاستوما سرعت رشت بسیار بالایی داشته و در اکثر مواقع باعث مسدود سازی تخلیه مایع نخاعی مغزی می‌شود.

۳. کرانیو فارنژیوم ها

کرانیو فارنژیوم ها از انواع دیگر تومور مغزی در کودکان هستند که اغلب به عنوان تومور خوش‌خیم شناخته شده و خطری برای سلامت جسمی و جانی کودک ندارند. اما چون در نقاط حساس مغز به وجود می‌آیند نمی‌توان با جراحی آن‌ها را برداشت.

راه‌های درمانی تومور مغزی در کودکان

روش‌ های درمانی تومور مغزی مختلف است. برای کنترل و بهبود تومور مغزی در کودکان راه های گوناگونی وجود دارد. انتخاب شیوه درمانی برای هر فردی مختلف بوده و بسته به شرایطی نظیر، نوع، محل و اندازه تومور، سن، سلامت جسمانی، سابقه خانوادگی و ژنتیکی، وسعت بیماری و… انجام می‌شود.

برای کنترل سریع‌تر و بهتر تومور می‌توان از چند تکنیک درمانی باتوجه به تجویز بهترین متخصص انکولوژی در تهران با یکدیگر استفاده کرد.

انواع راه‌ های درمان تومور مغزی در کودکان عبارت‌اند از:

• عمل جراحی تومور مغزی در کودکان
• پرتو درمانی و رادیوتراپی تومور مغزی کودکان
• شیمی درمانی تومور مغزی کودکان
• پیوند مغز استخوان تومور مغزی کودکان
• استروئیدها
• توان‌بخشی کودکان مبتلا به تومور مغزی
• استفاده از داروهای ضد تشنج
• و…

۱) عمل جراحی تومور مغزی کودکان

در عمل جراحی تومور مغزی در کودکان، متخصص تومور را از بافت‌های مغزی جدا کرده و آن را برمی‌دارند. این روش به دلیل آنکه تومورها اغلب در نقاط حساسی از مغز که نزدیک به بافت‌های مهم هستند، رشد می‌کنند، کم‌تر استفاده می‌شود. اما یک روش درمانی قطعی است.

۲) پرتو درمانی تومور مغزی کودکان

پرتودرمانی یک روش دیگر برای درمان تومور مغزی کودکان است که نسبت به عمل جراحی عوارض و خطرات کم‌تری دارد. در این روش اشعه‌های پر انرژی نظیر اشعه ایکس از چند منبع بر نقاط تعیین شده مغز که محل قرار گیری تومور است، تابانده می‌شوند تا سلول‌های سرطانی از بین بروند. این روش درمانی برای حالت‌هایی که دسترسی به تومور از طریق جراحی مشکل است پیشنهاد می‌شود.

۳) شیمی درمانی تومور مغزی کودکان

شیمی درمانی از قدیمی‌ترین روش‌های درمانی تومور مغزی در کودکان است. در این روش انواع مختلفی از داروهای ضدسرطان را به طور مستقیم از طریق تزریق به داخل بدن وارد می‌کنند.

به طور کلی می‌توان گفت انواع مختلفی از تومورهای مغز در کودکان دیده می‌شوند که برای هر کدام از آن‌ها روش درمانی متفاوتی اثربخش‌تر است. اما در همه انواع آن، تشخیص زود هنگام می‌تواند کمک بسیار بزرگی به روند بهبود و درمان داشته باشد.

جهت مشاوره و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.