نقش رادیوتراپی در روند درمان سرطان پروستات

مقدمه ای بر موضوع

سرطان پروستات شایع‌ترین سرطان در بین مردان ایرانی است و تشخیص آن می‌تواند نگرانی‌های زیادی به همراه داشته باشد. یکی از گزینه‌های درمانی رایج برای این سرطان، رادیوتراپی یا همان پرتودرمانی است که با استفاده از پرتوها، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. انواع مختلفی از رادیوتراپی یا پرتودرمانی برای سرطان پروستات وجود دارد و هر کدام عوارض جانبی خاص خود را به همراه دارد. که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

انواع روش های پرتودرمانی سرطان پروستات

پرتودرمانی روشی است که در آن، بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران از پرتوها یا ذرات پر انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می‌شود. با توجه به مرحله سرطان پروستات و برخی دیگر از عوامل، ممکن است از روش پرتودرمانی برای درمان استفاده شود. این عوامل شامل موارد زیر است:

• به عنوان درمان اولیه برای سرطانی که فقط در غده پروستات وجود دارد و هنوز در مراحل ابتدایی است. میزان اثربخشی این درمان برای بیماران، تقریباً مشابه بیمارانی است که با پروستاتکتومی رادیکال (جراحی برداشتن کامل پروستات) تحت درمان قرار می گیرند.
• به عنوان بخشی از درمان اولیه (همراه با هورمون درمانی سرطان پروستات) برای سرطان هایی که خارج از غده پروستات و در بافت های مجاور رشد کرده اند.
• اگر سرطان به طور کامل برداشته نشود یا بعد از جراحی در ناحیه پروستات عود کند.
• اگر سرطان پیشرفته باشد، از این روش برای کمک به کنترل سرطان ممکن است استفاده ‌شود؛ همچنین می تواند برای کمک به پیشگیری یا بهبود علائم نیز مورد استفاده قرار گیرد.

۱) پرتودرمانی خارجی (EBRT) پروستات

در رادیوتراپی خارجی، پرتوهای درمانی، از دستگاهی خارج از بدن بر روی غده پروستات متمرکز می شوند. این نوع پرتودرمانی (رادیوتراپی) را می توان برای درمان سرطان هایی که در مراحل اولیه قرار دارند و یا برای کمک به بهبود علائمی مانند درد استخوان، در صورتی که سرطان به ناحیه خاصی از استخوان گسترش یافته باشد، استفاده کرد.

نحوه انجام این درمان به شرح زیر است:

• اندازه گیری و علامت گذاری ناحیه درمان
• استفاده از ام آر آی یا سی تی اسکن برای شناسایی ناحیه مورد نظر
• محاسبه دوز مورد نیاز

” انجام چندین جلسه پرتودرمانی (رادیوتراپی) ضروری است زیرا بدن تنها می تواند مقادیر کمی از اشعه را در یک زمان تحمل کند. پخش کردن دوز پرتودرمانی در چندین جلسه، احتمال بروز عوارض جانبی را کاهش می دهد. “

روش های متفاوتی برای انجام پرتودرمانی خارجی وجود دارند:

• پرتودرمانی منسجم سه بعدی (3D-CRT)
• پرتودرمانی با شدت تعدیل شده (IMRT)
• پرتودرمانی بدن استریوتاکتیک (SBRT)
• پرتو درمانی با اشعه پروتون

۲) پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی) پروستات

در پرتودرمانی داخلی یا براکی تراپی سرطان از سوزن هایی استفاده می‌شود که تحت گاید سونوگرافی داخل پروستات تعبیه شده و اشعه از طریق آنها به پروستات داده می شود.

• از براکی تراپی به تنهایی معمولاً فقط برای افرادی استفاده می شود که سرطان محدود به پروستات و در مراحل اولیه خود است، استفاده می شود.
• استفاده از براکی تراپی همراه با پرتوهای خارجی در برخی موارد گزینه ای برای افرادی است که رشد سرطان به خارج از بافت پروستات، گسترش یافته است.

⚠ محدودیت در انجام براکی تراپی

استفاده از براکی تراپی نیز توسط برخی عوامل دیگر محدود شده است:

• برای افرادی که رزکسیون پروستات از طریق مجرای پیشابراه (TURP) انجام داده اند یا افرادی که سابقه مشکلات ادراری دارند، خطر عوارض جانبی ادراری ممکن است بیشتر باشد. براکی تراپی می تواند در افرادی که غدد پروستات بزرگی دارند پاسخ دهی مناسبی نداشته باشد زیرا ممکن است این سوزن ها در همه مکان های مورد نظر قرار نگیرند. یکی از راه‌های برطرف کردن این مشکل می تواند انجام چند ماه هورمون درمانی برای کوچک کردن پروستات باشد.

❓ روش انجام براکی تراپی چگونه است؟

• کاشت سوزن های براکی تراپی پروستات در اتاق عمل انجام می شوند. بیمار یا بی حسی نخاعی (بی حسی در نیمه پایینی بدن) یا بیهوشی عمومی دریافت می کند و ممکن است نیاز به بستری شدن یک شب در بیمارستان باشد. روش براکی‌تراپی براساس تشخیص بهترین متخصص انکولوژی در تهران می‌تواند به تنهایی یا همراه با پرتوهای خارجی (با دوز کمتر از زمانی که به تنهایی استفاده می شود) انجام شود.

•  سوزن هایی که جهت براکی تراپی استفاده می شوند، توخالی بوده و از طریق پوست بین کیسه بیضه و مقعد (ناحیه پرینه) داخل پروستات قرار می گیرند. سپس ایریدیوم-192 یا کبالت رادیواکتیو در کاتترها معمولاً به مدت ۵ تا ۱۵ دقیقه قرار می گیرد. به طور کلی، حدود ۱ تا ۴ درمان کوتاه در طی ۲ روز انجام می شود. پس از آخرین درمان، کاتترها برداشته می شوند.

” تا حدود یک هفته پس از درمان، ممکن است کمی درد یا تورم در ناحیه بین کیسه بیضه و راست روده ایجاد شود و ادرار ممکن است به رنگ قهوه ای مایل به قرمز باشد. “

عوارض رادیوتراپی سرطان پروستات

پس از پرتودرمانی برای سرطان پروستات، انتظار می رود که بیمار برخی از عوارض جانبی را تجربه کند. این عوارض جانبی معمولاً خفیف هستند و به مرور زمان بهبود می یابند.

شایع ترین عوارض جانبی عبارتند از:

• درد و سوزش در ناحیه تناسلی و ادراری
• اسهال
• خستگی
• کاهش میل جنسی
• عفونت
• تنگی مجرای ادراری
• ناتوانی جنسی

جهت مشاوره و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.