بیضه چیست؟

بیضه قسمتی از سیستم تولیدمثل آقایان است که در یک ساک پوستی به نام اسکروتوم قرار گرفته است و توسط یک کورد طناب مانند به پشت قاعده آلت تناسلی متصل است. بیضه ها هورمون مردانگی تولید می کنند که بیشترین و مهمترین آنها تستوسترون است؛ علاوه بر آن تولید اسپرم نیز به عهده این ارگان است. در بیضه چند نوع سلول وجود دارد که هر یک وظیفه خاصی دارند مثلا یک گروه هورمون و گروه دیگر اسپرم تولید می کنند. در هر نوع از این سلول ها ممکن است یک یا چند نوع سرطان بروز کند که درمان آنها متفاوت خواهد بود.

سرطان بیضه

در سرطان بیضه سلول‌های بیضه‌ی مردان در یک یا هر دو بیضه به شکل غیرطبیعی رشد می‌کنند. سرطان بیضه اغلب به‌ صورت یک توده یا تورم در بیضه ظاهر می ‌شود و توسط خود بیمار قابل تشخیص است.

طبق آمار جهانی، سرطان بیضه از شایع‌ترین سرطان‌ها بین مردان جوان در محدوده سنی بین ۳۰ تا ۳۹ سالگی است و متوسط سن تشخیص این بیماری ۳۳ سال می باشد.  

گرچه این بیماری در هر سنی می تواند رخ ‌دهد اما سرطان بیضه قبل از بلوغ نادر است. حدوداً ۶ درصد از کل مبتلایان، پسران کمتر از ۱۵ سال و نوجوانان ۱۵ تا ۱۹ سال، و حدودا ۸ درصد از مبتلایان، آقایان ۵۵ سال و یا آقایانی با سن بالاتر هستند دچار این بیماری می شوند.

انواع سرطان بیضه

سه نوع سرطان اصلی و مهم بیضه عبارتند از:

۱) تومورهای سلول های زایا (Germ cell)

شایعترین نوع سرطان بیضه است و 90 درصد از سرطان های بیضه را به خود اختصاص می دهد. این سرطان سلول های تولید کننده اسپرم را درگیر می کند. تومور سلول های زایا خود به انواع زیر تقسیم می شوند:

• سرطان بیضه سمینومایی که معمولا در اواخر دهه ۳۰ تا اوایل دهه ۵۰ سالگی دیده می شود.
• سرطان بیضه غیر سمینومایی است که در سنین جوان تری دیده می شود و معمولا در فواصل سنین ۱۸تا ۴۰ سالگی اتفاق می افتد.

۲) تومورهای استرومال

که در سلول های تولید کننده هورمون مردانگی و بافت همبند اطراف آن دیده می شود. این تومورها معمولا خوش خیم هستند و به بیرون بیضه گسترش نمی یابند و با عمل جراحی کاملا بهبود می یابند.

۳) تومورهای بیضه ای ثانویه

که ناشی از متاستاز تومورها از سایر نقاط بدن هستند معمولا در مردان بالای ۵۰ سال دیده می شوند. درمان معمول آنها برداشتن توسط جراحی و سپس رادیوتراپی و شیمی درمانی است.

در پسربچه ­هایی که لوسمی حاد دارند گاهی سلول های لوسمی می تواند به بیضه گسترش یابند و سرطان ایجاد کنند. سرطان پروستات، ریه، پوست، کلیه و سایر ارگان ها نیز می تواند به بیضه گسترش یابد. این سرطان ها چون ناشی از گسترش تومورهای دیگر هستند معمولا پیش آگهی خوبی ندارند.

علائم سرطان بیضه 

از جمله علائم سرطان بیضه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• تغییر ظاهری بیضه‌ها
• احساس درد و یا ناراحتی در کیسه بیضه
• وجود یک توده، تورم یا یک غده در بیضه (بدون درد یا همراه با درد)
• وجود دردهای مبهم در ناحیه تحتانی شکم یا کشاله ران
• تجمع ناگهانی مایعات در کیسه بیضه
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• بزرگ شدن یا حساسیت پستان‌ها (به علت تغییر هورمون‌ها مردانه که ژنیکوماستی نامیده می شود)
• کمردرد در سرطان بیضه نشانه مهمی است.
• تورم یک یا هر دو پا یا
• تنگی نفس بر اثر تشکیل لخته خون در پا یا ریه نیز ممکن است علامت سرطان بیضه باشد.
• تشکیل لخته خون در وریدهای بزرگ (تشکیل لخته ممکن است اولین علامت سرطان بیضه باشد)
• حرکت لخته از پا به سرخ‌رگ‌های ریه (آمبولی ریه)

همچنین درد کمر، تنگی نفس، درد قفسه سینه، خلط خونی و ضعف و بی‌حالی از نشانه‌های سرطان بیضه پیشرفته هستند.

علت سرطان بیضه

علت دقیق اکثر موارد سرطان بیضه مشخص نیست ولی تعدادی از عوامل خطر مستعد کننده ایجاد این سرطان شناخته شده است.

وجود عوامل خطر معمولا شانس ابتلای فرد به این بیماری را افزایش می دهد. با این وجود داشتن یک و یا حتی چند عامل خطر به معنای این نیست که فرد حتما مبتلا به سرطان خواهد شد، فقط شانس ابتلا به سرطان در وی افزایش می یابد و بهتر است در فواصل مناسب از نظر وجود سرطان مربوطه چک شود.

عوامل خطر سرطان بیضه

• نهان بیضگی یا کریپتورکیدیسم

این مشکل عامل خطر اصلی به حساب می آید. قبل از تولد بیضه یک جنین پسر در شکم وی قرار دارد و درست قبل از تولد و یا ماه های اول بعد از تولد بیضه ها پایین آمده و درون کیسه بیضه قرار می گیرد ولی تقریبا در ۳ درصد از پسران بیضه ها پایین نمی آید که به آن نهان بیضگی می گویند و باید در همان سنین کودکی نسبت به پایین آوردن آنها به وسیله جراحی اقدام کرد در غیر این صورت در بیضه باقی مانده در شکم شانس سرطان بیضه بسیار افزایش می یابد.

• سابقه خانوادگی

اگر پدر، برادر و یا فرزند مردی مبتلا به سرطان بیضه شده باشد احتمال ابتلا به سرطان بیضه در وی بالاتر خواهد بود.

• ایدز یا ابتلا به ویروس HIV

هیچ عفونت دیگری به جز HIV شانس ابتلا به سرطان بیضه را افزایش نمی دهد.

• نژاد و قومیت

این سرطان در سفیدپوستان آمریکایی و اروپایی از آسیایی ها و آفریقایی ها بیشتر است.

• سایز بدن

محققان سوئدی به تازگی دریافته اند که این سرطان در افرادی که به طور ژنتیکی اندامی کشیده و لاغر دارند بیشتر دیده می شود.

تشخیص سرطان بیضه

🎗 معاینه بیمار جهت بررسی بزرگی بیضه و یا وجود غده در شکم

🎗 انجام سونوگرافی بیضه و سی تی اسکن شکم و ریه

🎗 انجام آزمایش خون به منظور بررسی تومور مارکرها نظیر:

• آلفا فیتو پروتئین (AFP)
• بتا گونادوتروپین کوریونیک (B-HCG)

این دو تومور مارکر قبل از خارج کردن بیضه اندازه گیری می شوند و سپس عمل جراحی با شکاف دادن در ناحیه کشاله ران و خارج کردن بیضه از کشاله ران انجام می شود. برای پی گیری بیمار به منظور اینکه آیا درمان جراحی موفقیت آمیز بوده یا خیر، مجددا باید آزمایش خون برای آلفافیتوپروتئین و کوریونیک گونادوتروپین انجام شود. چنانچه آزمایش خون موارد فوق را نشان دهد بیانگر این است که بعد از عمل، سرطان عود کرده، یا عمل به خوبی انجام نشده و یا سرطان در جای دیگری از بدن وجود دارد (متاستاز سرطان) که باید مشخص شود.

درمان سرطان بیضه

به طور خلاصه درمان شامل سه مقوله جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی است.

جراحی سرطان بیضه

در درمان جراحی معمولا کل بیضه به همراه غدد لنفاوی اطراف آن برداشته می شود ولی بیضه دیگر در صورت سالم بودن باقی می ماند و باید مرتبا از نظر ایجاد سرطان به طور دقیق چک شود. اگر یک بیضه باقی بماند به مقدار کافی اسپرم و هورمون مردانگی تولید می کند. اما در صورتی هر دو بیضه برداشته شود هورمون مردانگی به صورت دارویی برای بیمار تجویز می شود.

رادیوتراپی سرطان بیضه

در رادیوتراپی سرطان بیضه به ناحیه اشعه مخصوص تابانده می شود تا سلول های سرطانی بیضه از بین بروند. این تابش در بعضی از افراد حالتی مثل آفتاب سوختگی روی پوست ایجاد می کند که به تدریج ترمیم می شود و گاهی احساس خستگی، تهوع و اسهال نیز از علائم بعد از اشعه درمانی می باشد.

در صورت سالم بودن بیضه دیگر، بیضه سالم توسط یک پوشش محافظ پوشانده می شود که آسیب نبیند. اگر هر دو بیضه نیاز به تابش اشعه داشته باشد تعداد اسپرم های فرد کاهش می یابد و در نتیجه ناباروری از عوارض بعدی آن خواهند بود.

شیمی درمانی سرطان بیضه

شیمی درمانی سرطان بیضه استفاده از داروهای خاص برای از بین بردن سلول های سرطانی است. عوارض جانبی ناشی از آن عبارتند از ریزش مو، زخم های دهان، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، افزایش احتمال ابتلا به عفونت های مختلف، افزایش احتمال بروز خون ریزی های پوستی خود به خودی.

نکته آخر

اگر مبتلا به سرطان بیضه هستید افسرده و ناامید نشوید و سعی کنید با معاینات دوره ای دقیق، استفاده از پروتز، درمان های مناسب برای رفع ناباروری و سایر تکنیک های جدید کنار بیاید و از آن ها در راه بهبود زندگی خود بهره ببرید.

جهت مشاوره آنلاین و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.