همه چیز درباره سرطان کبد

کبد بزرگترین غده بدن است که در فعالیتهای سوخت وساز بدن مانند گوارش نقش دارد.

سرطان کبد عبارت است از یک تومور بدخیم سرطانی که از بافت کبد منشأ میگیرد. این توده به صورت رشد غیرطبیعی سلول های کبد در قسمت فوقانی راست شکم بروز میابد.
جنسیت مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستند.
سرطان کبد، معمولا افراد مسن را مبتلا می سازد. در کشورهای در حال توسعه آسیا و آفریقا، سرطان کبد در سن جوانی و میانسالی بین 20 تا 50 سال اتفاق می افتد.

عفونت مزمن با ویروس هپاتیت B و یا ویروس هپاتیت C خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد. که در ادامه بیشتر به آنها می پردازیم و همچنین به روش های درمان سرطان کبد توسط پزشک متخصص رادیوانکولوژی و متخصص پرتودرمانی بیشتر می پردازیم.

سیروز کبدی

این بیماری باعث می‌شود که روی کبد جای زخم ایجاد شود. این بیماری پیشرفت کندی دارد. در بریتانیا، علت‌های شایع سیروز مصرف بیش از حد مواد الکلی و عفونت هپاتیت سی است. با این حال، سیروز علت‌های مختلفی دارد. اغلب افراد مبتلا به سیروز به سرطان کبد دچار نمی‌شود و تنها درصد کمی ازاین افراد به سرطان کبد مبتلا می‌شوند.

عفونت طولانی مدت ویروس هپاتیت B یا هپاتیت C

عموما بیست تا سی سال پس از اولین دفعه ای که به عفونت هپایتت بی یا هپاتیت سی مبتلا می‌شوید، سرطان کبد (سرطان اولیه کبد) می‌گیرید. شیوع عفونی شدن با این ویروس‌ها روز به روز در حال افزایش است. با این حال، این عفونت‌ها در سراسر دنیا و مخصوصا در آسیا و آفریقا بسیار شایع هستند. بسیاری از کودکان در این نواحی به عفونت ویروس هپاتیت بی دچار می‌شوند. به همین دلیل است که سرطان اولیه کبد در این نواحی بین کودکان شایع است (این سرطان بیست تا سی سال پس از ابتلا به عفونت فرد به وجود خواهد آمد).

خوردن آفلاتوکسین

یک عامل خطر شناخته شده سمی است که آفلاتوکسین نام دارد که عمدتا در کشورهای در حال توسعه بعضی از غذاها مثل بادام زمینی را آلوده می‌کند.

التهاب روده

بعضی از بیماری‌ها که باعث التهاب پایدار روده می‌شود خطر ابتلا به سرطان مجرای صفراوی (نوع غیرشایعی از سرطان اولیه کبد) مثل کولیت زخمی را افزایش می‌دهد.

استعمال دخانیات

شواهدی وجود دارد مبنی بر این که استعمال دخانیات خطر ابتلا به  سرطان کبد (سرطان اولیه کبد) را افزایش می‌دهد.

عفونت پاراستیک

این عفونت که عموما در کشورهای آفریقایی و اسیایی به وجود می آید، خطر ابتلا به سرطان مجرای صفراوی را افزایش می‌دهد.

تعیین مرحله سرطان کبد

سیستم هاى مرحله بندى زیادى وجود دارد، اما در امریکا از سیستم “TNM” بر اساس سه فاکتور کلیدى بهره مى برند، به شرح زیر:

‏(T) اندازه تومور: سرطان چقدر بزرگ شده است؟ آیا بیش از یک تومور در کبد وجود دارد؟ آیا به رگ هاى کبد و بافت مجاور رسیده است، یا خیر؟

‏(N) گسترش به غدد لنفاوى مجاور: آیا سرطان به غدد لنفاوى مجاور هم گسترش یافته یا خیر؟

‏(M) گسترش به اعضاى دور دست (متاستاز): آیا سرطان به غدد لنفاوى دوردست و یا بافت هایى نظیر استخوان و ریه گسترش یافته است، یا خیر؟

اعداد پس از این حروف، جزئیات بیشترى را آشکار مى سازند (اعداد بالاتر، نشان دهنده گسترش بیشترى از سرطان مى باشند.) مرحله بندى معمولاً بر اساس نتایج آزمایشات، تصویر بردارى هاى متعدد، نمونه بردارى ها و … انجام مى گیرد، هر چند مرحله بندى “پاتولوژی” هم پس از عمل جراحى، انجام مى پذیرد.

‏TX: یعنى تومور اصلى به علت کمبود اطلاعات قابل ارزیابى نیست.

‏TO: دلیلى براى وجود تومور اولیه به دست نیامده است.

‏NX: غدد لنفاوى ناحیه اى به دلیل کمبود اطلاعات قابل ارزیابى نیستند.

علائم و نشانه های سرطان کبد

• تهوع و استفراغ
• کاهش وزن بدون دلیل
• کاهش اشتها
• درد بالای شکم
• ضعف عمومی و خستگی
• ورم شکم
• تعریق
• بزرگی کبد
• یرقان یا تغییر رنگ پوست به زرد
• زرد شدن چشم ها
• تغییر رنگ مدفوع به سفید

تشخیص سرطان کبد

آزمایشات تشخیصی

تصویربرداری مثل سی تی اسکن یا ام آر ای که محل دقیق و گستره سرطان را نشان میدهند.

نمونه برداری کبد

این آزمایش عموما برای تشخیص نوع سرطان صورت می گیرد. بافت برداری یعنی برداشتن نمونه کوچکی از بافت قسمتی از بدن.

آزمایش های خون به ارزیابی عملکرد کبد و سلامت عمومی کمک میکنند.

در صورتی که آزمایشات بالا سرطان را به خوبی تشخیص ندادند، آزمایشات دیگری انجام می گیرد. برای مثال، گاهی اوقات لاپراسکوپی انجام می شود. لاپراسکوپی یک عمل کوچک برای مشاهده داخل شکم با یک دوربین انعطاف پذیر است.

درمان سرطان کبد

درمان سرطان کبد بستگی به مرحله پیشرفت بیماری دارد. اگر زود تشخیص داده شود، احتمال موفقیت درمان بالا میرود.
راه های درمان شامل موارد زیر می باشند:

🎗جراحی برای برداشتن بخش سرطانی کبد
🎗جراحی پیوند کبد
🎗تزریق داروهای شیمی درمانی به داخل کبد
🎗رادیوتراپی یا پرتودرمانی
🎗دارو درمانی
🎗شیمی درمانی

جراحی برداشتن قسمتی از کبد

در شرایط مشخص، پزشک جراحی برداشتن قسمتی از کبد را توصیه می‌کند تا در صورتی که تومور شما کوچک باشد و کبد شما عملکرد خوبی دارد، سرطان کبد و بخش کمی از بافت دور آن برداشته شود.مناسب بودن این روش برای شما بستگی به محل سرطان در داخل کبد شما دارد. برای سرطان غیر قابل برداشت، جراح سرطان اجازه جراحی را نمی‌دهد. این ممکن است به این دلیل باشد که در یک منطقه بسیار حساس واقع شده است یا بیش از حد بر کبد تأثیر می‌گذارد. گزینه‌های درمانی شامل شیمی درمانی، درمان هدفمند (دارو برای کاهش خون رسانی تومور و جلوگیری از رشد و گسترش تومور)، پیوند کبد، پرتودرمانی، فرسایش رادیو فرکانس یا فرسایش اتانول است.

جراحی پیوند کبد

در طول جراحی پیوند کبد، کبد بیمار برداشته و یک کبد سالم که توسط یک اهدا کننده اهدا شده است، جایگزین آن می‌شود. جراحی پیوند کبد تنها برای درصد کمی از افرادی که در مراحل اولیه سرطان کبد قرار دارند قابل انجام است.

منجمد کردن سلول‌های سرطانی

در روش کرایو ابلیشن از سرمای شدید برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در طول این روش، پزشک یک ابزار (کرایو پروب) که حاوی نیتروژن مایع است را مستقیما در تومورهای کبد شما قرار می‌دهد. تصاویر فراصوت برای هدایت کرایو پروب و نمایش منجمد شدن سلول‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

گرم کردن سلول‌های سرطانی

در روشی که ابلیشن رادیوفرکانسی نام دارد، برای گرم کردن و نابودن کردن سلول‌های سرطانی از جریان برق استفاده می‌شود. جراح با استفاده از تصاویر فراصوت یا سی تی اسکن به عنوان راهنما، یک یا چند سوزن باریک را  به برش‌های کوچک داخل شکم شما وارد می‌کند. وقتی سوزن‌ها به تومور رسیدند، با جریان برق گرم می‌شود و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند.

پرتودرمانی سرطان کبد

در این روش درمانی از پرتوهای انرژی پرتوان برای نابودی سلول‌های سرطانی و کوچک کردن تومورها و درمان سرطان کبد استفاده می‌شود. در طول این روش، بیمار بر روی یک میز دراز می‌کشد و دستگاه پرتوهای انرژی را به  نقاط دقیق بدن شما هدایت می‌کند. پرتودرمانی مخصوص سرطان کبد شامل روشی می‌شود که به طور همزمان پرتوهای زیادی بر یک نقطه از بدن تابانده می‌شود.

پرتودرمانی سرطان کبد یک درمان خارجی است که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. این هدف مستقیماً برای کوچک کردن آن‌ها صورت می‌گیرد. در بعضی موارد، رادیوتراپی ممکن است قبل از جراحی برای کوچک شدن تومورها انجام شود و برداشت آن‌ها را آسان تر کند. از پرتودرمانی اغلب برای درمان سرطان کبد استفاده نمی‌شود، زیرا تومورها تمایل ندارند به اشعه پاسخ دهند و کبد نیز به آن بسیار حساس است. برای افرادی که تحت رادیوتراپی درمان می‌شوند، عوارض جانبی مختلفی وجود دارند. آن‌ها عبارتند از:

• خستگی
• قرمزی و خشکی پوست در محل تابش
• تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها
• اسهال

دارودرمانی هدفمند

داروهای هدفمند با ایجاد تداخل در توانایی تومورها در تولید عروق خونی جدید عمل می‌کنند. این داروها باعث کند شدن یا متوقف شدن پیشرفت سلول‌های سرطانی کبدی برای چند ماه بدون هیچ درمانی می‌شود.

شیمی درمانی سرطان کبد

کمو آمبولیزاسیون نوعی روش شیمی درمانی سرطان کبد توسط بهترین متخصص شیمی درمانی در تهران است که داروهای ضد سرطانی قدرتمند را مستقیما به کبد ارسال می‌کند. در طول این روش، داروهای شیمی درمانی به شریان کبدی، (شریانی که سرطان‌های کبد خون مورد نیاز خود را از آن می‌گیرند) تزریق می‌شود و سپس شریان مسدود می‌شود. این کار باعث نرسیدن جریان خون به سلول‌های سرطانی و ارسال داروهای شیمی درمانی به سلول‌های سرطانی می‌شود.

شیمی درمانی ممکن است پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که ممکن است از بین رفته باشند، ارائه شود.

شکل دیگری از شیمی درمانی به نام تزریق شریان کبدی، به داروها اجازه می‌دهند که مستقیماً به کبد بروند. یک پمپ کوچک مستقیماً زیر پوست قرار می‌گیرد و داروها را مستقیماً وارد سرخرگ منتهی به کبد می‌کند. این نوع درمان عوارض جانبی را کاهش می‌دهد، زیرا داروها با تمرکز بیشتری تحویل داده می‌شوند و به اندازه بقیه بدن پخش نمی‌شوند. محققان دریافته اند که این نوع درمان در درمان سرطان کبد موثرتر از روش طبیعی انجام شیمی درمانی است، و به نظر می‌رسد کیفیت زندگی در مبتلایان به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.

روشی به نام شیمی‌ درمانی ممکن است برای توموری در نظر گرفته شود که با جراحی برداشته نمی‌شود. موادی که با داروهای شیمی درمانی اشباع شده‌اند، به رگ‌های خونی که مواد مغذی تومورها را تأمین می‌کنند، تزریق می‌شوند. با قطع سوخت، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند.

🎗نکته: درمان سرطان کبد پیشرفته N1 یا M1 دشوارتر است، زیرا به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است. در این موارد، شیمی درمانی سرطان کبد و پرتودرمانی سرطان کبد ممکن است گزینه‌های مناسبی باشند. داروهایی مانند سورافنیب، ممکن است به بیماران خاصی کمک کند که عمر طولانی تری داشته باشند. افرادی که به سرطان کبد عود کرده مبتلا هستند، درمان آن‌ها براساس آنچه قبلاً انجام شده و میزان پیشرفت سرطان انجام می‌شود. نمی‌توان از سرطان کبد پیشگیری کرد، اما با درک عوامل خطر در آن، ممکن است در مراحل اولیه تشخیص آن آسان تر باشد. افرادی که در گروه‌های پرخطری قرار می‌گیرند، مانند کسانی که به هپاتیت یا سیروز مبتلا هستند، باید مرتباً با سونوگرافی یا آزمایش خون غربالگری شوند. آزمایش خون می‌تواند سطح آنزیم‌های کبد را نشان دهد و به پزشکان انکولوژیست که کبد چگونه کار می‌کند.

پیشگیری از سرطان کبد

همانطور که خواندیم سیروز کبدی از دلایل بروز سرطان کبد میباشد به این منظور برای جلوگیری از ابتلا به سیروز کبدی موارد زیر حایز اهمیت میباشند:

• خودداری از مصرف الکل
• حفظ وزن مناسب
• احتیاط کردن در ارتباط با استفاده از مواد شیمیایی

از آنجایی که هپاتیت میتواند باعث بروز سرطان کبد شود، به منظور جلوگیری از ابتلا به هپاتیت رعایت موارد زیر ضروری میباشد:

• دریافت واکسن هپاتیت B
• برای هپاتیت c هیچ واکسنی وجود ندارد، اما میتوانید با رعایت شرایط زیر خطر ابتال به آن را کاهش دهید:
  از وضعیت سلامت شریک جنسی خود مطلع باشید.
  در صورت استفاده از داروهای تزریقی در ورید، از یک سوزن تمیز استفاده کنید.
  جهت انجام خالکوبی یا سوراخ کردن گوش و امثال این موارد به مراکز معتبر که از وسایل یکبار مصرف استفاده میکنند مراجعه کنید.

 

جهت مشاوره و درخواست نوبت دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص رادیوتراپی، انکولوژی و شیمی درمانی با شماره های ۸۶۱۲۶۱۹۳ _ ۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.