رادیوتراپی در درمان سرطان

رادیوتراپی به معنای استفاده از اشعه ایکس یا گاما برای مقابله با سلول های سرطانی است. از این روش در موارد زیر استفاده میشود.

🎗 صحبت های سرکار خانم دکتر مریم میرزایی مقدم در رابطه با پرتودرمانی یا رادیوتراپی و روش های جدید و پیشرفته درمان سرطان 🎗

رادیوتراپی یا پرتودرمانی یکی از روش‌های درمان سرطان است. در رادیوتراپی از دز بالایی از پرتوهای یونیزان (عموما پرتو ایکس) به منظور از بین‌بردن سلول‌های سرطانی و کوچک نمودن آن‌ها استفاده می‌شود. قبل از شروع پروسه پرتودرمانی از روش‌های مختلف تصویربرداری نظیر سی تی اسکن و ام‌آر‌آی جهت تعیین دقیق محل تومور استفاده می‌شود.

رادیوتراپی با ایجاد اختلال در عملکرد DNA سلول‌های سرطانی موجب کاهش سرعت رشد آن‌ها می‌شود. در اثر اختلالات DNA، تقسیم‌های متوالی سلولی متوقف می‌شوند و در نهایت سلول‌ها می‌میرند. رادیوتراپی یک پروسه زمان‌بر است زیرا چند هفته و یا چند ماه طول می‌کشد تا سلول‌های سرطانی از بین روند.

به علت توانایی دستگاه رادیوتراپی در کنترل رشد سلول، از آن در درمان سرطان استفاده می گردد. پرتوهای یونیزان، به دلیل تولید یون های مثبت و منفی به DNA بافتی که تحت تابش قرار دارد آسیب می زند و درنهایت باعث مرگ سلولی می شود. حال می دانید که اکثر تومورهای سرطانی در قسمت های داخلی بدن قرار دارند و برای اینکه تابش ها به بافت سرطانی برسند باید از اعضا و اندامهای مختلف عبور کنند. برای حفظ بافت سالم (مانند پوست یا ارگان هایی که در مسیر تابش پرتو به تومور هستند) باریکه های پرتوی شکل داده شده در زوایای مختلف به تومور تابیده می شود تا بیشترین میزان دز در تومور جذب شود نه بافت های سالم اطراف. گاهی ناحیۀ درمانی علاوه بر خود تومور، شامل گره های لنفاوی هم می شود. به خاطر عدم قطعیت در یکسان بودن وضعیت بیمار و حرکت های درون بدن، باید در ناحیۀ درمانی علاوه بر خود تومور حاشیه ای از بافت سالم هم وجود داشته باشد. این عدم قطعیت ها می توانند در نتیجۀ حرکت های داخلی بدن (مانند تنفس یا پر و خالی شدن مثانه) و حرکت علامت های سطح پوست (که برای تعیین ناحیۀ تومور روی بدن گذاشته می شود) به وجود آید.

انواع رادیودرمانی یا رادیوتراپی

دو نوع رادیو درمانی وجود دارد:

1. رادیوتراپی خارجی که در اینجا پرتوی رادیویی بر روی درمان نواحی خاص، با یک دستگاه بیرونی متمرکز می شود.

2. رادیو درمانی داخلی مانند براکی تراپی که ماده رادیو اکتیو در نزدیک یا در محل لایه سرطانی که به صورت موقت یا دائمی در محل قرار داده می شود.

در چه مواردی به رادیوتراپی تومور سرطانی نیاز است؟

رادیوتراپی به معنای استفاده از اشعه یونیزان برای مقابله با سلول‌های سرطانی است. این فرایند در داخل بیمارستان‌هایی که دارای بخش رادیوتراپی باشند، انجام می‌شود. مقدار و دز رادیوتراپی با واحد گری (Gray) بیان می‌شود. به طور مثال اگر بیمار روزی دو گری اشعه به مدت ۳۰ روز دریافت کند، کلا ۶۰ گری اشعه دریافت کرده است. هر پرتودهی معمولا در حد چند دقیقه کوتاه طول می‌کشد. با این حال گاهی اوقات ممکن است زمان درمان به 15 دقیقه نیز برسد. از رادیوتراپی در موارد زیر استفاده می‌شود:

• رادیوتراپی قبل از جراحی: با رادیوتراپی اولیه، سایز تومور کوچکتر می‌شود و جراحی آن راحت‌تر انجام می‌گیرد.
• رادیوتراپی در حین جراحی: در این تکنیک، اشعه یونیزان به صورت مستقیم به توده سرطانی تابش می‌کند. با پرتودرمانی در حین عمل جراحی (intraoperative radiation)، پزشک می‌تواند به راحتی از بافت نرمال اطراف توده سرطانی محافظت کند.
• رادیوتراپی بعد از جراحی: این تکنیک به منظور از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده از جراحی انجام می‌شود تا احتمال عود تومور سرطانی کاهش یابد.

انواع روش های رادیوتراپی یا پرتودرمانی در درمان سرطان

پرتودهی ممکن است توسط منبع پرتو در داخل یا خارج از بدن انجام شود. عوامل زیادی در نوع درمان سرطان با روش پرتودرمانی اثر گذارند. این عوامل شامل:

• نوع سرطان
• سایز تومور
• مکان تومور در بدن
• سلامت کلی و تاریخچه پزشکی بیمار
• فاصله توده سرطانی تا بافت های سالم و حساس به تابش
• سن بیمار و سایر شرایط پزشکی بیمار (بیماری‌های زمینه‌ای)

عوارض احتمالی رادیوتراپی چیست؟

براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی چه تفاوتی با رادیوتراپی دارد؟

رادیوتراپی داخلی یک روش موضعی برای درمان سرطان است. در رادیوتراپی، اشعه یونیزان از خارج بدن بیمار تابانده می‌شود اما در براکی تراپی منبع اشعه رادیواکتیو در داخل بافت تومور یا نزدیک به آن قرار دارد. در روش براکی تراپی درمان فقط محدود به تومور است و بافت‌های سالم اشعه دریافت نمی‌کنند.

براکی تراپی در درمان سرطان‌های سر و گردن، سرطان سینه بدخیم، دهانه رحم (سرویکس)، پروستات، کیسه صفرا، مری، چشم، ریه و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. پرتودرمانی داخلی ممکن است به صورت سرپایی یا بستری در بیمارستان انجام شود. حدود 10 درصد بیماران سرطانی مراجعه‌کننده به بخش‌ رادیوتراپی، به براکی تراپی نیاز دارند. این روش معمولا همراه با سایر روش‌های درمانی مانند رادیوتراپی خارجی، شیمی‌درمانی و جراحی توسط بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران به کار گرفته می‌شود.

هدف اصلی پرتو درمانی (علاج، ادجوونت، نئوادجوونت، درمانی یا تسکینی) به نوع تومور، جای آن، مرحلۀ آن و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. تابش به کل بدن (TBI) تکنیکی در رادیوتراپی است که برای آماده سازی بدن برای دریافت پیوند مغز استخوان مورد استفاده قرار می گیرد. براکی تراپی، روش دیگری است که طی آن منبع پرتوی داخل یا در کار ناحیۀ مورد نظر برای درمان قرار می گیرد و باعث می شود تا پرتوگیری بافت های سالم در طی درمان سرطان هایی مانند پروستات، آندومتر، پستان و غیره کاهش یابد. پرتودرمانی دارای کاربردهای متعددی در بیماری های غیربدخیم مانند درمان نورالژی عصب سه قلو، آکوستیک نوروما، پتریجیوم، بیماری شدید چشمی ناشی از تیروئید، سینوویت ویلوندولار رنگدانه ای و پیشگیری از رشد کولوئیدی اسکار ، تنگی مجدد عروق و استخوان سازی هتروتوپیک می باشد. استفاده از رادیوتراپی در بیماری‌های غیر بدخیم به خاطر خطرات آن و افزایش احتمال سرطان ناشی از پرتو به شدت محدود شده است.

کاربردهای پرتو درمانی

سرطان های تعریف شده ای، که به یک قسمت خاصی محدود شده اند می توانند برای رادیو تراپی مناسب باشند. این موضوع این اجازه را به امواج رادیویی می دهد تا تمامی ناحیه بافت سرطانی را مورد هدف قرار دهند.

متقابلا، بعضی از شکل های سرطان، مانند لوسمی یا لنفوم می توانند با پرتو درمانی، درمان شوند. برای درمان سرطان، رادیو تراپی ممکن است در روش های زیر انجام شود؛

• به تنهایی: رادیو تراپی ممکن است به تنهایی برای درمان سرطان پروستات یا یک تومور حنجره استفاده شود.
• در کنار جراحی: رادیو تراپی ممکن است قبل یا حین جراحی برای کوچک کردن تومور انجام شود یا اینکه بعد از جراحی برای کاهش ریسک عدم از بین رفتن سلول های سرطانی انجام گردد.
• به همراه شیمی درمانی: این درمان ترکیبی است که می تواند نیاز به جراحی را کاهش دهد. تومورهای وخیم مانند تومورهای سینه، مری، ریه یا انتهای روده بزرگ ممکن است با تمامی این سه روش ها توسط بهترین متخصص شیمی درمانی درمان شوند.

جهت مشاوره و درخواست نوبت دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص رادیوتراپی، انکولوژی و شیمی درمانی با شماره های ۶۶۱۲۶۰۴۴ – ۶۶۱۲۶۰۶۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.