سرطان کولورکتال چیست؟

سرطان کولورکتال بیماری است که در صورت تشخیص زود هنگام، بسیار قابل درمان است. زمانی که سلول‌های غیر طبیعی و ناهنجار در آستر داخلی روده بزرگ (که کولون نیز نامیده میشود) و یا راست روده (رکتوم) رشد می کنند، سرطان کولورکتال ایجاد می شود. این سرطان هم در مردان و هم زنان اتفاق می‌افتد و دومین عامل مرگ ناشی از سرطان در ایالات متحده است. سرطان روده بزرگ یا سرطان کولورکتال سومین سرطان شایع در جهان است. متخصصان توصیه می کنند که از ۵۰ سالگی به بعد غربالگری منظم برای سرطان روده بزرگ انجام شود.

🎗 صحبت های سرکار خانم دکتر مریم میرزایی مقدم در رابطه با پرتودرمانی یا رادیوتراپی در درمان سرطان کولورکتال 🎗

 

روده بزرگ یا کولون

روده بزرگ یا کولون اندامی عضلانی و لوله‌ای شکل می‌باشد که از انتهای روده کوچک تا مقعد امتداد دارد و طول تقریبی آن یک متر و بیست و دو سانتیمتر است. در حالت طبیعی بخش نخست روده بزرگ، موسوم به کولون صعودی یا بالارو، از بخش تحتانی راست شکم بالا می‌رود. بخش بعدی، کولون عرضی، از سمت راست به چپ قسمت فوقانی شکم در حرکت است. پس از آن، بخش سوم یا کولون نزولی از قسمت چپ شکم رو به پایین می‌رود. سپس بخش S شکل کولون یا سیگموئید، بقیه‌ی روده بزرگ را به راست روده (رکتوم) قرار گرفته در انتهای مقعد وصل می‌کند.

روده بزرگ سه کارکرد اصلی دارد

۱- هضم و جذب مواد مغذی از غذا
۲- تغلیظ مواد مدفوعی با جذب مایعات و الکترولیت‌های آن
۳- انباشتن مواد مدفوعی و کنترل تخلیه آن

 

چندین وضعیت در روده بزرگ می تواند موجب سرطان کولورکتال شود

۱) پولیپ های آدنوماتوز

این پولیپ ها نسبت به سایر پولیپ ها به احتمال بیشتری سرطانی میشوند. طی یک غربالگری با سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی پولیپ ها میتوانند دیده شوند و خارج شوند. نوع پولیپ را میتوان در آزمایشگاه مشخص کرد. کشف یک پولیپ حین سیگموئیدوسکوپی قابل انعطاف معمولا موجب پیگیری سایر بخش های روده بزرگ برای سایر پولیپ ها با کولونوسکوپی می شود.

سرانجام زمانیکه کولون از پولیپ ها پاک میشود متخصصین توصیه میکنند هر ۱ تا ۳ سال کولونوسکوپی انجام شود. اگر معاینات در پیگیری های بعدی نرمال باشد توصیه های غربالگری بعدی توسط پزشک شما ارایه می شود.

۲) پولیپ های آدنوماتوز خانوادگی (FAP)

هنوز در مورد چگونگی درمان بیماران FAP بحث وجود دارد. تقریبا تمام بیماران درمان نشده در سن ۴۰ سالگی سرطان کولورکتال پیدا می کنند بنابراین به یک نوع درمان جراحی نیاز می شود.

• درمان معمول FAP

خارج سازی کل روده بزرگ بطور کامل (Total Colectomy) و سپس اتصال ایلئوم به رکتوم، مگر اینکه رکتوم نیز پولیپ داشته باشد.

• پیگیری با پروکتوسکوپی (دیدن رکتوم) بعد از جراحی هر ۶ ماه برای جستجوی پولیپ ها

 

اگر فردی نخواهد ریسک بروز سرطان در رکتوم در آینده را بپذیرد یا هم اکنون در رکتوم پولیپ دارد، رکتوم را میتوان خارج نمود (ریسک ایجاد پولیپها در رکتومی که در گیر نیست از ۷.۵% تا ۵۹% است). در این موارد یک اتصال (آناستوموز) بین ایلئوم با مقعد انجام میشود تا کیفیت زندگی حفظ گردد.

۳) بیماری التهابی روده (IBD)

بسیاری از افراد با بیماری التهابی مزمن روده مانند کولیت اولسرو می توانند برای جستجوی علائم سرطان روده با کولونوسکوپی منظم پیگیری شوند. اگر سرطان یافت شود میتواند بطور مناسب درمان شود. برخی بیماران گزینه خارج سازی روده بزرگ برای پیشگیری از سرطان روده بزرگ را بر می گزینند و سپس اتصال ایلئوم به مقعد برای ایشان انجام می شود.

 

علائم سرطان کولورکتال

سرطان کولورکتال علائم هشدار دهنده اولیه ندارد بنابراین باید غربالگری انجام دهید. تشخیص زود هنگام بیماری به درمان کمک بسیاری خواهد کرد. اگر بیماری پیشرفته شود، ممکن است:

• خون در مدفوع مشاهده کنید یا در شکم خود درد احساس کنید.
• عادات دفع تغییر کند. (مثلا دچار یبوست یا اسهال شوید)
• کاهش وزن یا خستگی بدون علت داشته باشید.

 

زمانی که این علائم پدیدار میشوند، تومور بزرگتر شده و درمان آن دشوارتر میگردد.

ممکن است علائم تا زمان پیشرفت سرطان ظاهر نشوند. به همین دلیل، برای افراد ۵۰ تا ۷۵ ساله انجام غربالگری سرطان کولورکتال به روش های زیر توصیه می شود:

• آزمایش مدفوع هر ۲ سال یک بار
• سیگموئیدوسکوپی یا کلونوسکوپی هر ۵ سال به همراه تست مدفوع هر ۲ سال یکبار

درمان سرطان روده بزرگ بر اساس مرحله بیماری

درمانی که شما جهت درمان سرطان کولورکتال دریافت میکنید به مرحله پیشرفت بیماری (Stage) بستگی دارد. برای تمام مراحل بجز stage IV جراح ممکن است تومور را خارج کند.

• درمان مرحله 0 سرطان روده بزرگ

stage 0 سرطان کولورکتال تنها در داخلی ترین لایه کولون یافت میشود. جراحی باید بتواند آنرا خارج کند. عمل شما بستگی به بزرگی سرطان دارد. ممکن است جراح شما بتواند تومور و بافت کمی از اطراف آنرا خارج نماید. به این روش پولیپکتومی می گویند. اگر تومور شما بزرگ باشد، جراح شما بخش بیمار کولون را خارج کند و مجدد بافت نرمال را به هم وصل کند تا دوباره روده فعالیت کند. پزشکان به این اتصال آناستوموز می گویند.

• درمان مرحله I سرطان روده بزرگ

تومورهای stage I فراتر از لایه داخلی روده بزرگ گسترش یافته اند و به لایه های دوم و سوم دیواره روده رسیده اند. اما هنوز به دیواره خارجی روده بزرگ یا خارج از کولون نرسیده اند. منتظر باشید که جراح سرطان بخش کمی از بافت نرمال اطراف آنرا بردارد. اغلب افراد نیازی به درمان بیشتر ندارند.

 

• درمان مرحله II سرطان روده بزرگ

سرطان های stage II بزرگترند و دیواره عضلانی روده بزرگ را درگیر کرده اند. اما هیچ سرطانی در غدد لنفاوی (ساختمان های کوچکی که در سراسر بدن وجود دارند و سلول هایی را برای مبارزه با عفونت می سازند و ذخیره می کنند.) وجود ندارد.

منتظر باشید جراح سرطان و ناحیه اطراف آنرا بردارد. در این مرحله برای جلوگیری از برگشت سرطان، شیمی درمانی هم تجویز می شود. پزشکان معمولا شیمی درمانی را به بیمارانی می دهند که احتمال برگشت وجود داشته باشد زیرا در این مرحله مزیت خیلی زیادی برای دادن شیمی درمانی مشاهده نشده است. یک متخصص انکولوژیست (پزشک متخصص درمان سرطان) باید تصمیم بگیرد که آیا در stage II سرطان برای شما شیمی درمانی بدهد یا خیر.

• درمان مرحله III سرطان روده بزرگ

stage III سرطان کولورکتال به خارج از کولون گسترش یافته و یک یا بیشتر از غدد لنفاوی را درگیر کرده است. پزشک متخصص انکولوژی شما از اصطلاح stage III A , B , C استفاده کند که معنی آن میشود:

stage III A: تومورهایی که در دیواره روده بزرگ هستند و غدد لنفای را هم درگیر کرده اند.

stage III B: تومورهایی که از دیواره روده گذشته اند و ۱ تا ۴ عدد از غدد لنفاوی را نیز درگیر کرده اند.

stage III C: تومورهایی که به بیش از ۴ غده لنفاوی کشیده شده اند.

شیمی درمانی این مرحله از سرطان روده بزرگ به طور کلاسیک ۶ ماه به طول می انجامد منتها اخیرا مطالعات و توصیه های NCCN حاکی از آن است که می توان طول دوره درمان را به ۳ ماه کاهش داد.

• درمان مرحله IV سرطان روده بزرگ

stage IV سرطان های کولورکتال به خارج از روده بزرگ یا سایر نقاط بدن مانند کبد یا ریه ها کشیده شده است. شاید واژه متاستاتیک به گوش شما خورده باشد که به معنای پخش شدن تومور در بدن است..

 

تیم درمانى سرطان کولورکتال

بسته به مرحله سرطان روده بزرگ (گستردگى، مکان و شدت) ممکن است چندین پزشک متخصص با هماهنگى یکدیگر، در یک تیم درمانى، به تصمیم گیرى براى انتخاب گزینه هاى درمانى سرطان روده مشغول باشند. به طور مثال:

متخصص جراحی کولورکتال

پزشک متخصص درمان بیماری های دستگاه گوارش و روده ها با جراحی

فلوشیپ جراحی سرطان

پزشک متخصص جراحی عمومی که دوره تکمیلی (فلوشیپ) جراحی سرطان را طی کرده و سرطان های روده بزرگ را با جراحی و درآوردن بافت سرطانی درمان می کند.

متخصص رادیوانکولوژی

پزشک متخصص درمان سرطان و یا متخصص انکولوژی در تهران با داروهای شیمی درمانی، تارگت تراپی، ایمونوتراپی و پرتودرمانی

 

فوق تخصص گوارش

پزشک فوق تخصص تشخیص بیماری های دستگاه گوارش و روده ها و درمان آن بیماری ها با دارو

 

درمان سرطان کولورکتال

درمان های سرطان کولورکتال شامل هر کدام از موارد زیر یا ترکیبی از آنها می باشند:

🎗 جراحی
🎗 شیمی درمانی
🎗 پرتودرمانی
🎗 ایمونوتراپی یا درمان بیولوژیک

۱) جراحی سرطان کولورکتال

امکان دارد نیاز به عمل داشته باشید تا سرطان خارج شود هم در کولون و هم در جایی که انتشار یافته است. یا ممکن است برای برقراری راهی برای عبور مواد غذایی از بخش های سالم روده نیاز به جراحی سرطان روده داشته باشید. بیشتر بیماران مبتلا به سرطان کولون با جراحی درمان می شوند. برخی هم بصورت شیمی درمانی درمان می شوند.

 

۲) شیمی درمانی سرطان کولورکتال

داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان روده به منظور از بین بردن سلول های سرطانی یا ممانعت از رشد و گسترش آنها، مورد استفاده قرار می گیرند. شیمی درمانی سرطان کولورکتال یا روده بزرگ ممکن است برای بیماران مرحله I یا II سرطان روده، لازم نباشد، اما یک گزینه درمانی رایج برای بیماران مرحله III یا IV می باشد. شیمی درمانی برای سرطان روده ممکن است به صورت داخل وریدی یا مصرف قرص انجام گیرد.

شیمی درمانی نئوادجوانت قبل از عمل جراحی سرطان روده تجویز می شود. یک متخصص سرطان ممکن است ترکیبی از شیمی درمانی و رادیوتراپی را برای کمک به کاهش اندازه تومور قبل از جراحی توصیه نماید. این درمان بیشتر برای سرطان رکتال رایج است.

شیمی درمانی ادجوانت بعد از جراحی به کار گرفته می شود. این روش درمانی ممکن است به از بین بردن سلول های سرطانی روده که بعد از جراحی های برداشتن سرطان در بدن باقی می مانند، کمک کنند و ریسک بازگشت سرطان را کاهش دهند. شیمی درمانی ادجوانت ممکن است منجر به جلوگیری از گسترش سرطان روده به سایر نقاط بدن شود.

شیمی درمانی به عنوان یکی از راه های درمان سرطان روده بزرگ که در زمان های متفاوتی انجام می شود، شامل داروهای ضد سرطان می باشد که از طریق خوراکی یا تزریقی داخل رگ به بیمار داده می شود. این داروها از طریق جریان خون در بدن به حرکت درآمده و خود را به بیشتر بخش های بدن می رسانند.

• چه زمانی از شیمی درمانی برای درمان سرطان روده استفاده می شود؟

۱. شیمی درمانی کمکی (Adjuvant chemo)

شیمی درمانی کمکی که احتمال بازگشت سرطان را کاهش می دهد، بعد از جراحی تجویز می شود و هدف آن از بین بردن سلول های سرطانی بسیار کوچک و دید مخفی مانده است که ممکن است حین عمل جراحی باقی مانده باشند. همچنین، برای از بین بردن سلول های سرطانی که از سرطان روده بزرگ یا راست روده پخش شده و در سایر قسمت های بدن مستقر شده اند، اما به اندازه ای کوچک هستند که در تست های تصویربرداری دیده نشده اند نیز استفاده می شود.

۲. شیمی درمانی قبل از جراحی (Neoadjuvant chemo)

قبل از جراحی برای کاهش سرطان و سهولت برداشتن آن انجام می شود. این کار اغلب برای سرطان رکتوم انجام می شود.

۳. شیمی درمانی برای سرطان روده پیشرفته

زمانی به کار گرفته می شود که سلول های سرطانی به دیگر بخش های بدن مانند کبد نیز سرایت کرده باشد. شیمی درمانی در این مرحله برای کوچک کردن تومورها و تسکین مشکلات ایجاد شده انجام می شود. اگر چه احتمال بهبود سرطان وجود ندارد، اما اغلب به افراد کمک می کند احساس بهتری و طول عمر بیشتری داشته باشند.

 

• چگونگی انجام شیمی درمانی برای درمان سرطان روده بزرگ

برای درمان سرطان روده بزرگ، می توان شیمی درمانی را به روش های مختلفی انجام داد.

۱. شیمی درمانی سیستمیک (Systemic chemotherapy)

داروها از طریق تزریق داخل رگ و یا با مصرف خوراکی مورد استفاده قرار می گیرند. داروها وارد جریان خون می شوند و تقریباً به تمام مناطق بدن شما می رسند.

۲. شیمی درمانی منطقه ای (Regional chemotherapy)

داروها دقیقاً در شریانی قرار می گیرند که به بخشی از بدن که مبتلا به سرطان است هدایت شوند. به این ترتیب، شیمی درمانی روی سلول های سرطانی در آن ناحیه متمرکز می شود.

با این کار و محدود کردن مقدار دارویی که به بقیه بخش های بدن می رسند، عوارض جانبی کاهش می یابد. این روش درمانی معمولا در موارد متاستاز کبدی انجام می‌شود.

” داروهای شیمی درمانی برای سرطان روده بزرگ که از طریق ورید تزریق می شوند، می توانند به صورت تزریق طی چند ساعت یا تزریق طولانی تر (چند روزه و بستری) انجام شوند. “

 

• داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان روده بزرگ

داروهایی که برای سرطان روده بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:

• 5-فلوروراسیل (FU-5)
• کپستابین (Xeloda)، قرصی که پس از رسیدن به تومور به 5-FU تغییر می یابد.
• ایرینوتکان (کامپتوزار)
• اگزالی پلاتین (الوکساتین)
• تری فلوریدین و تیپیراسیل (Lonsurf)، داروی ترکیبی به شکل قرص

اغلب اوقات، ترکیب ۲ یا ۳ دارو در شیمی درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقات، داروهای شیمی درمانی به همراه داروی درمان هدفمند تجویز می شود.

 

• عوارض جانبی احتمالی شیمی درمانی در درمان سرطان روده

عوارض جانبی شیمی درمانی بسته به نوع و دوز داروهای تجویز شده و مدت زمان مصرف آنها متفاوت است. یا این حال داروهای شیمی درمانی به سلول هایی که به سرعت در حال تقسیم شدن هستند، حمله می کنند و به این صورت، بر علیه سلول های سرطانی عمل می کنند. اما سلول های دیگر، مانند سلول های موجود در مخاط دهان و روده و فولیکلول های مو نیز به سرعت تقسیم می شوند. این سلول ها می توانند تحت تأثیر شیمی درمانی قرار بگیرند و منجر به عوارض جانبی شوند.

عوارض جانبی شایع شیمی درمانی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ریزش مو
• زخم دهان
• از دست دادن اشتها یا کاهش وزن
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• تغییر ناخن
• تغییر پوست

همچنین شیمی درمانی می تواند سلول های خون ساز مغز استخوان را تحت تأثیر قرار دهد که منجر به موارد زیر می شود:

• کاهش تعداد گلبول های سفید خون (افزایش احتمال عفونت)
• کاهش تعداد پلاکت خون (ایجاد کبودی یا خونریزی)
• کاهش تعداد گلبول های قرمز خون (خستگی و دیگر علائم)

 

۳) پرتودرمانی یا رادیوتراپی سرطان کولورکتال

این روش برای کوچک کرن تومور یا بعد از عمل جراحی سرطان روده به کار می رود. در پرتودرمانی سرطان کولورکتال از اشعه ایکس (X) یا پرتوهای یگر برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. پرتودرمانی به دو روش داخلی و خارجی انجام میشود که در خارجی پرتو با دستگاه از خارج بدن به سلول سرطانی تابیده می شود و در پرتودرمانی داخلی اشعه ایکس در اطراف تومور و داخل تومور تاثیر میکند.

رادیوتراپی به دلایل زیر می تواند گزینه ای برای درمان سرطان کلورکتال باشد:

• پرتودرمانی که قبل از عمل انجام می شود، ممکن است به کوچک شدن تومورها کمک کند. به این ترتیب، تومورها راحت تر از بین می روند.
• پرتودرمانی که بعد از عمل انجام می شود، ممکن است به از بین بردن سلول های سرطانی که در بدن باقی مانده اند، کمک کنند.
• این روش درمانی ممکن است گزینه ای برای بیمارانی باشد که قادر به انجام جراحی نیستند.
• پرتودرمانی ممکن است به عنوان یک روش تسکین دهنده برای کوچک کردن تومورهایی که ممکن است باعث انسداد روده شوند، به کار رود.
• پرتودرمانی ممکن است همراه با شیمی درمانی انجام شود.

 

۴) ایمونوتراپی یا درمان بیولوژیک سرطان کولورکتال

درمان بیولوژیک شامل استفاده از ارگانیسم های زنده یا ترکیبات مشتق شده از ارگانیسم های زنده و یا ترکیباتی که به طور آزمایشگاهی تولید می شود به منظور درمان بیماری ها می باشد برای مثال درمان بیولوژیک سرطان. برخی درمان های بیولوژیک سرطان عبارت است از استفاده از واکسن ها یا باکتری ها به منظور تحریک سیستم ایمنی بدن تا علیه سلول های سرطانی عمل کند. این نوع درمان های بیولوژیک که اغلب به آن ایمونوتراپی یا درمان اصلاح کننده پاسخ بیولوژیک گفته می شود سلول های سرطانی را به طور مستقیم هدف گیری نمی کند. سایر درمان های بیولوژیک مانند آنتی بادی ها یا استفاده از مواد ژنتیکی مانند RNA و DNA مستقیما سلول های سرطانی را هدف گیری می کنند. انواعی از درمان های بیولوژیک که با مولکول های خاصی تداخل می کنند که در رشد و پیشرفت تومور دخالت دارند درمان های هدفمند یا Targeted Therapies نامیده می شوند.

درمان بیولوژیک می تواند به عنوان یک روش درمانی خاص برای درمان سرطان روده بزرگ مورد استفاده قرار گیرد و همچنین می توان از درمان بیولوژیک برای بهبود برخی عوارض جانبی درمان سرطان مانند بهبود عوارض ناشی از شیمی درمانی نیز استفاده کرد. اگرچه خیلی از روش های درمان بیولوژیک توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تصویب شده است، اما برخی از آن ها به صورت آزمایشی تحت بررسی قرار دارند.

 

پاسخ به سوالات متداول

• هزینه شیمی درمانی سرطان روده چقدر است؟

هزینه با توجه به تعداد جلسات شیمی درمانی و نوع درمانتان و کلینیکی که به آن مراجعه می کنید بستگی خواهد داشت در ضمن هزینه برخی شیمی درمانی ها را بیمه متقبل می شود.

• آیا شیمی درمانی سرطان روده دردناک است؟

خیر، انجام روند شیمی درمانی بدون درد می باشد، دردهای بدنی می‌تواند از عوارض داروهای شیمی درمانی باشد.

• آیا شیمی درمانی سرطان روده تنها روش درمان است؟

در بیشتر موارد شیمی درمانی اولین مرحله درمان سرطان می باشد. پزشک در طول شیمی درمانی روند بهبودی بیمار خود را بررسی خواهد کرد و ممکن است شیمی درمانی را همراه با جراحی، پرتودرمانی و یا دیگر آزمایشات نیز انجام دهد. پزشک شما تنها فردی است که می تواند بهترین روش درمان را برای شما تجویز کند.

 

جمع بندی

همانطور که گفتیم شیمی درمانی به عنوان یکی از راه های درمان سرطان روده بزرگ می باشد. اگر چه این روش درمانی مانند سایر روش ها ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد، اما با مشورت با پزشک می توانید عوارض جانبی ناشی از درمان را مدیریت کرده و آن ها را کاهش دهید. شما می توانید با مراجعه به متخصص رادیوانکولوژی ضمن استفاده از تجهیزات به روز و پیشرفته و از راهنمایی های پزشکان حاذق نیز بهره مند شده و روند درمان را هر چه سریع تر پیش بگیرید.

 

 

جهت مشاوره و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.