پانکراس چیست؟

لوزالمعده یک ضایعه گلابی شکل به طول 10 تا 15 سانتی متر می باشد که در پشت معده (بین معده و ستون فقرات) قرار دارد که از انتهای معده تا طحال امتداد دارد.

پانکراس غده ‌ای است که از دوبخش درون ریز و برون ریز تشکیل شده است. بخش درون ‌ریز آن انسولین تولید کرده و موجب جذب قند خون در سلول‌ ها می ‌شود و بخش برون‌ ریز آن آنزیم ‌هایی را برای هضم چربی‌ ها، پروتئین‌ها و هیدرات‌ های کربن غذا تولید می ‌کند. این مواد در دوازدهه به غذای خارج شده از معده اضافه می شوند.

سرطان پانکراس

با ایجاد جهش در دی ان ای (DNA) سلول‌های پانکراس، سلول‌ها بی وقفه رشد می ‌کنند و بدون مرگ سلولی به زندگی طبیعی خود ادامه می‌دهند. تجمع این سلول‌ها منجر به تشکیل تومور در پانکراس می‌شود. اگر سرطان لوزالمعده درمان نشود به ارگان‌ های اطراف و رگ‌ های خونی گسترش می ‌یابد. تشخیص سرطان پانکراس می‌ تواند دشوار باشد زیرا در مراحل اولیه ‌ی بدخیمی پانکراس علائم واضحی وجود ندارد. اما در افراد مبتلا به کیست لوزالمعده یا دارای سابقه‌ ی خانوادگی سرطان لوزالمعده، غربالگری به تشخیص زودهنگام سرطان کمک می ‌کند.

علائم و نشانه های خاموش سرطان پانکراس

• زردی

زردی علامتی است که با تعداد زیادی از بیماری ها همراه است؛ منظور از زردی چیست و چه موقع زردی نشانه ی بیماری است؟ هر گاه پوست و چشم شروع به ایجاد یک سایه زرد می کند، ممکن است نشانه ای از وجود مشکل در بدن باشد.

زردی هنگامی که تومور پانکراس به کبد گسترش می یابد، بدتر می شود، بنابراین زردی می تواند در مراحل اولیه و پایانی تومور پانکراس نیز رویت شود‌.

• ادرار تیره تر

ادرار رنگی ناشی از بیلی روبین بیش از حد در بدن است و یکی از نشانه های واضح است که نشان می دهد تومور ممکن است در پانکراس شما رشد کند و موجب سرطان پانکراس گردد.

• مدفوع چرب

همانطور که به نظر نفرت انگیز می رسد ولی این یکی از نشانه های روشن تومور در بدن شما، به خصوص در پانکراس است. هنگامی که تومور رشد می کند، مجرای صفرا را که مواد چربی بدن را پردازش می کند،مسدود می سازد. بنابراین مواد چرب و مواد دیگر با مدفوع بیرون می آید.

• مدفوع رنگی

به غیر از مدفوع که چرب است، نشانه دیگری که ممکن است از سرطان لوزالمعده رنج ببرد، رنگدانه در مدفوع است. در بین علائم و نشانه های خاموش پانکراس این نشانه های آشکار می توانند علائم خوبی برای مشخص نمودن این بیماری باشد.

• سوزش پوست

یکی از علائم سرطان پانکراس که به دلیل مشخص بودن می تواند زندگی فرد مبتلا به سرطان را قبل از آنکه دیر شود نجات دهد، سوزش پوست می باشد. سوزش پوست در کنار زرد شدن پوست اتفاق می افتد.

ریسک فاکتورهای سرطان پانکراس

بعضی از عوامل که موجب سرطان پانکراس می شوند قابل کنترل هستند. در زیر به تعدادی از این عوامل اشاره شده است:

• استفاده از تنباکو

یکی از مهم ‌ترین عوامل خطر سرطان پانکراس سیگار کشیدن است. در افراد سیگاری خطر ابتلا به سرطان دو برابر افراد غیر سیگاری است به طوری که علت حدود 25 درصد از سرطان های پانکراس مصرف سیگار است. اگر افرادی که به این مواد عادت کرده اند سعی کنند ترک کنند می توانند تا حدی خود را در مقابل ابتلا به این بیماری مواظبت کنند.

• اضافه وزن

چربی از عواملی است که خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می دهد. احتمال ابتلا به سرطان پانکراس در افراد چاق با شاخص توده‌ی بدنی (BMI) حدود 30 یا بیشتر، 20 درصد بیشتر از سایرین است.

• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی در محل کار

با قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سرطان زا، در بدن رادیکال‌ های آزاد تشکیل شده و با آسیب رساندن به سلول ها، عملکرد طبیعی سلول ها تغییر کرده و منجر سرطانی شدن آن‌ ها می ‌شود. به طوری که قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی ازجمله؛ مواد مورد استفاده در نظافت کاری، آفت کش‌ها، رنگ‌ها و مواد شیمیایی مورد استفاده در پالایش فلزات، خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می‌دهد.

اما برخی از عواملی که موجب سرطان پانکراس می شوند غیر قابل تغییر هستند که عبارتنداز‌:

• سن: خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده با افزایش سن بیشتر می ‌شود. تقریبا تمام بیمارانی که به سرطان پانکراس مبتلا می شوند بالای ۴۵ سال هستند و دو سوم افراد حداقل ۶۵ سال دارند. میانگین سن بیماران در زمان تشخیص سرطان پانکراس ۷۰ سال می باشد.
• جنسیت: محتمل است که مردان بیش از زنان به سرطان پانکراس مبتلا می شوند که ممکن است با مصرف بالای دخانیات در مردان مرتبط باشد.
• سابقه‌ی خانوادگی: به نظر می ‌رسد ژن سرطان پانکراس در برخی خانواده‌ ها منتقل می ‌شود و جنبه ی ارثی دارند. در برخی خانواده‌ ها، به علت سندرم ‌های ژنتیکی خطر بالای سرطان پانکراس وجود دارد.
• سندرم‌های ژنتیکی: جهش های ژنی می‌ تواند از والدین به فرزندان منتقل شود. تغییرات ژنی باعث ایجاد ۱۰ درصد از سرطان پانکراس است. گاهی اوقات این تغییرات منجر به سندرم‌ هایی می ‌شود که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.

درمان سرطان پانکراس

سه روش اصلی برای درمان سرطان پانکراس از قرار زیر هستند:

۱) جراحی سرطان پانکراس

در صورتی که تومور محدود به پانکراس شود، جراحی توصیه می ‌شود. محل دقیق سرطان انجام یا عدم انجام جراحی را مشخص می‌کند.

• جراحی ویپل

این روش جراحی زمانی که سرطان، سر غده‌ی پانکراس را درگیر کرده باشد کاربرد دارد.

• دیستال پانکراتکتومی

این روش معمولا برای درمان تومور سلول ‌های عصبی یا نورواندوکرین توصیه می‌شود، طی آن جراح دم و سایر قسمت‌های پانکراس و طحال را حذف می‌کند.

• پانکراتکتومی کامل

جراح کل پانکراس و طحال را خارج می‌کند. فرد بدون پانکراس می‌تواند زندگی کند، اما چون بدن دیگر انسولین تولید نمی‌کند ممکن است به دیابت مبتلا شود.

• جراحی تسکین دهنده

در این روش امکان برداشتن سلول‌های سرطانی پانکراس وجود ندارد. اگر در مجرای صفراوی یا دوازدهه انسداد وجود داشته باشد با ایجاد بای پس، جریان صفرا از کبد تسهیل می‌یابد تا درد و مشکلات گوارشی به حداقل برسد. راه دیگری که برای از بین بردن انسداد مجاری صفراوی استفاده می‌شود، قرار دادن یک استنت کوچک در مجرا برای باز نگه داشتن آن است. این روش کمتر تهاجمی است و با استفاده از آندوسکوپ انجام می‌گیرد.

فرآیند بهبودی پس از جراحی جدا کردن تومور سرطان لوزالمعده طولانی مدت است. پس از جراحی، احتمالاً یک دوره شیمی درمانی شش ماهه تجویز می شود که احتمال درمان شما را شدیداً افزایش می‌دهد.

۲) پرتودرمانی سرطان پانکراس

وقتی سرطان به خارج از پانکراس گسترش پیدا کند، روش‌های درمانی دیگری باید برای درمان توسط انکولوژیست خوب مورد استفاده قرار گیرد. در روش پرتودرمانی با استفاده از پرتو های اشعه ایکس و سایر پرتو های پر انرژی، سلول ‌های سرطانی کشته می ‌شوند.

برخی از انواع سرطان پانکراس تنها به یک روش درمانی نیاز دارند، در حالی که انواع دیگر به دو روش یا ترکیبی از سه روش درمانی نیازمند هستند.

۳) شیمی درمانی سرطان پانکراس

گاهی پزشک برای درمان از روش شیمی درمانی سرطان استفاده می ‌کند. در این روش از دارو های از بین برنده سرطان برای جلوگیری از رشد بیشتر سلول‌ های سرطانی استفاده می‌شود.

جهت مشاوره و درخواست نوبت دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص رادیوتراپی، انکولوژی و شیمی درمانی با شماره های ۶۶۱۲۶۰۴۴ – ۶۶۱۲۶۰۶۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.