تغذیه و سرطان

غذا منبع تامین انرژی برای ‌افراد است و نقش مهمی در حفظ سلامت سلول‌های بدن، فرایند بازسازی و ترمیم بافت‌ها بر عهده دارد. اهمیت تغذیه سالم، برای برخورداری از یک جسم سالم و پیشگیری از بیماری ضروری است. طبق برآوردها بیش از یک سوم سرطان ها در اثر عادات غذایی نادرست ایجاد شده اند. بنابرین با یک رژیم غذایی سالم می‌توان از بروز یک سوم سرطان‌ها جلوگیری کرد.

رعایت تغذیه سالم برای همه افراد حائز اهمیت است، اما در مبتلایان به سرطان باید اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی نحوه تغذیه در اختیار بیمار قرار بگیرد. پیروی از یک رژیم غذایی متعادل در حین و بعد از درمان سرطان می تواند تا حد زیادی به بالا رفتن کیفیت زندگی بیماران و کنترل بیشتر بیماری کمک کند.

در بیماری که‌ به سرطان‌ مبتلاست از آن جایی که ‌احساس ضعف و خستگی از ‌جمله تظاهرات شایع در آنان می‌باشد، دریافت انرژی کافی و تنظیم برنامه روزانه جهت مصرف کارآمد آن ‌اهمیت ویژه ای دارد. بنابرین یکی از نکات مهم تغذیه در این بیماران زمان غذا خوردن و نحوه توزیع وعده­‌های ‌غذایی در طول روز‌ است تا فرد بتواند مصرف انرژی خود را به بهترین شکل مدیریت کند.

تغذیه مناسب برای بیماران سرطانی

سن، جنس، نوع‌ سرطان، اندام یا سیستم­ ‌های درگیر، نوع درمان و بیماری­‌ های همراه از جمله عوامل مهمی هستند که ‌باید در تنظیم یک رژیم غذایی مناسب درنظر گرفته شوند. مطالعات نشان می‌دهند مصرف بیشتر سبزیجات خطر ابتلا به ‌سرطان را کاهش می‌دهد. بسیاری از سبزیجات مانند جعفری، کلم بروکلی، گل کلم و کلم حاوی آنتی اکسیدان و ترکیبات ضد سرطان هستند. در نتیجه استفاده از اینگونه مواد غذایی برای ‌بیماران بهتر است.

به طور کلی مواد غذایی که خطر بروز سرطان را کاهش می دهند، عبارتند از:

• جایگزینی غذاهای پخته، به جای غذاهای سرخ شده
• رژیم غذایی کم چرب
• رژیم غذایی غنی از غلات، میوه جات و سبزیجات
• محدود کردن مصرف غذاهای نمک سود شده، دودی یا شور و ترشی جات
• مصرف بیشتر گوشت مرغ و ماهی به جای گوشت قرمز
• جدا کردن چربی های قابل مشاهده روی گوشت قرمز و پوست ماکیان
• جایگزین کردن افزودنی­های گیاهی، ادویه­ جات گیاهی، گوجه فرنگی یا آب لیمو به جای مصرف زیاد روغن و سس­های چرب در غذاها

روش های داشتن تغذیه مناسب برای بیماران سرطانی

همانطور که گفته شد تغذیه درست سرطان ‌و داشتن برنامه غذایی متناسب با نوع بیماری هر فرد می ‌تواند کمک شایانی به ‌روند درمان داشته باشد.

اما کدام روش تغذیه مناسب هرکسی ‌است؟ تشخیص این کار بر عهده پزشکان و متخصصان تغذیه است.

در این بیماران بهترین راه تغذیه از راه دهان می­ باشد. گرچه برخی از‌ بیماران به دلیل علائم بیماری یا عوارض ناشی از درمان مانند تهوع و استفراغ، اختلال در ‌بلع یا بی ­اشتهایی قادر به خوردن نیستند.

با توجه به‌ نوع مشکلاتی که‌ در بیمار وجود دارد می­ توان از روش‌هایی استفاده کرد تا دریافت غذا برای بیمار خوشایندتر و دلپذیرتر باشد. برای مثال در بیمارانی که‌ به دلیل بیماری یا روش‌های درمانی دچار اختلال‌ در حس چشایی شده ­اند می­ توان با اضافه کردن ادویه‌ها و چاشنی­‌ها به ‌غذا آن را مطلوب ­تر کرد. همچنین در بیمارانی که ‌به ­دلیل عوارض ناشی از درمان دچار اختلال‌ در بلع شده­ اند مصرف غذاهای نرم و مایع راحت تر از مصرف غذاهای جامد و سفت است و بیماران اغلب مایعات زلال سرد را به ­خوبی تحمل می­کنند. برای جلوگیری از بروز تهوع و استفراغ نیز توصیه می­ شود که تا دو ساعت پس از شیمی درمانی غذایی مصرف نکنند.

تغذیه مناسب پس از درمان

رژیم غذایی پس از درمان سرطان ‌و دوران ریکاوری باید بر اساس روش های تغذیه مناسب طراحی شده باشد باشد تا از عود سرطان‌ و سایر بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون و دیابت جلوگیری کند. هرم‌ غذایی بیماران مبتلا به سرطان‌ می­تواند بهترین و مناسب­ترین راه برای ‌انتخاب درست موادغذایی باشد. حفظ تعادل انرژی، مصرف غذاهای پرکالری و پر پروتئین از مهم­ترین نکاتی است ‌که این هرم بر آن تاکید دارد.

بعد از فروکش کردن عوارض جانبی، می‌توان برخی غذاهای معمول را به رژیم غذایی بیمار اضافه کرد. همچنین ‌مواد غذایی حاوی چربی‌های مفید، گوشت بدون چربی، پروتئین گیاهی و محصولات لبنی کم چرب نیز می‌توانند افزودنی خوبی باشند.

مدیریت عوارض جانبی ناشی از درمان با تغذیه سرطان

شیمی درمانی باعث ضعیف شدن بدن بیماران می ‌شود. یکی از ‌راه ‌های تقویت بدن بیماران سرطانی تغذیه مناسب می‌باشد. یک بیمار سرطانی قبل از شروع شیمی درمانی، حین و بعد از انجام شیمی درمانی باید تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرد و در مورد مصرف غذاهایی که ‌هم عوارض شیمی درمانی را کاهش می‌دهند و هم باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می ‌شوند و از ضعف بدن جلوگیری می‌کنند، مشورت بگیرند و حتما از توصیه‌ های وی پیروی کنند.

راه های کم کردن بی اشتهایی در بیماران سرطانی

یکی از مشکلات شایع همراه با سرطان و درمان آن بی اشتهایی‌ است که ممکن است ‌به مدت یک یا دو روز و یا در کل فرآیند درمان خود وجود داشته باشد.

چندین روش‌ برای‌ کنترل بی اشتهایی در بیماران سرطانی وجود دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

• زمانی­که غذا خوردن برای بیمار سخت می باشد، بهتر است یک غذای مایع و یا یک وعده جایگزین مثل غذاهای پودر شده آماده خورده شود.
• به جای 3 وعده غذای اصلی روزانه ۵-۶ وعده کوچک غذایی خورده شود این کار به بیمار کمک می کند که ‌در هر وعده غذای کمتری بخورد و مانع از احساس پر بودن می‌شود.
• همیشه سعی شود برای مواقعی که بیمار احساس می کند میل به ‌غذا خوردن دارد، نزدیک بیمار غذاهای آماده وجود داشته باشد.
• پروتئین و کالری بیشتری ‌به رژیم ‌غذایی بیمار اضافه شود.
• در طی روز مایعات زیادی میل شود. حدالمقدور مایعاتی انتخاب شود که‌ کالری و سایر مواد مغذی را به همراه داشته باشد.
• غذاهای نرم و خنک مثل ماست و میلک شیک و… خورده شود.
• حین غذا خوردن تنها مقادیر کمی مایعات میل شود تا احساس پری بیش از حد به بیمار دست ندهد. چنانچه بیمار نوشیدنی بیشتری میل دارد بهتر است حداقل ۳۰ دقیقه قبل یا بعد از وعده ‌غذایی باشد.

نتیجه گیری

با توجه به ‌موارد گفته شده با رژیم غذایی سالم و تغذیه مناسب می ‌توان احتمال ابتلا به‌ سرطان ‌را کاهش داد و یا حتی درصورت ابتلا، روند درمان و بهبود را راحت تر پشت سر گذاشت. بدین منظور بیماران می‌توانند با مراجعه به‌ پزشک متخصص از رهنمود های ارزشمند درمان‌ سرطان بهره مند شده و مسیر درمان را با خیالی آسوده پشت سر بگذارند.

جهت مشاوره آنلاین و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.