سیستم لنفاوی چیست؟

“ سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن است که شبکه‌ای از عروق لنفاوی و غدد لنفاوی است. “

عروق لنفاوی بسیار شبیه رگ‌هایی هستند که خون را در بدن جمع آوری کرده و حمل می‌کنند. اما این عروق به جای حمل خون، مایع آبکی شفافی به نام لنف را حمل می‌کنند. مایع لنفاوی حاوی گلبول‎‌های سفید خون است که به مبارزه با عفونت‌ها می پردازد. عروق لنفاوی مایع لنفاوی را از اطراف سلول‌ها بیرون می‌آورند تا آن را به سمت قفسه سینه بفرستند. در آنجا، مایع لنفاوی در یک رگ بزرگ جمع می‌شود که به داخل رگ خونی نزدیک قلب تخلیه می‌شود.

 

 غدد لنفاوی در بسیاری از نقاط بدن از جمله:

گردن، زیر‌بغل، قفسه سینه، شکم و کشاله ران قرار گرفته‌اند.

غدد لنفاوی نیز حاوی سلول‌های ایمنی هستند که می‌توانند با حمله و از بین بردن میکروب‌هایی که از طریق مایع لنفاوی منتقل می‌شوند، با عفونت مبارزه کنند. صدها غدد لنفاوی در سراسر بدن وجود دارد. هر غده لنفاوی مایع و موادی را که توسط رگ‌های منتهی به آن جمع شده است، فیلتر می‌کند.

 

لنفوم چیست؟

همانطور که گفته شد گروهی از سلول های موجود در سیستم لنفاوی که لنفوسیت نام دارند، وظیفه مبارزه با عفونت را به عهده دارند. اگر این سلول ها (لنفوسیت ها) تغییر شکل بدهند و به صورت بی رویه رشد کنند و تقسیم شوند سرطان غدد لنفاوی به وجود می آید. بافت لنفاوی در اکثر بخش های بدن وجود دارد. بنابرین احتمال دارد لنفوم از هر جایی آغاز شود. با این حال دو نوع کلی لنفوم وجود دارد:

• لنفوم غیر هوچکین
• لنفوم هوچکین

 

۱) لنفوم غیر هوچکین

در این نوع از لنفوم یک لنفوسیت از حالت طبیعی خارج می شود. این سلول غیرطبیعی با تکثیر خود، سلول غیرطبیعی دیگر ایجاد می کند. به همین ترتیب سلول های جدید دوباره و چندباره تقسیم می شوند. این سلول ها بیشتر از سلول های طبیعی عمر می کنند و توانایی مبارزه با عفونت ها و سایر بیماری ها را ندارند. با افزایش تدریجی این سلول ها تومور یا غده تشکیل می شود.

“ سرطان غیر هوچکین مسری نیست و امکان ندارد از فردی به فرد دیگر سرایت کند. “

 

علائم لنفوم غیر هوچکین

• توروم غدد لنفاوی در ناحیه گردن، کشاله ران و زیر بغل
• کاهش وزن
• تعریق شبانه
• تب
• مشکلات تنفسی مثل سرفه یا درد قفسه سینه
• خستگی و ضعف
• احساس درد و تورم در ناحیه شکم

این موارد ممکن است به دلیل عفونت یا مشکلات دیگر هم بروز پیدا کند و صرفا دلیل بر سرطان غدد لنفاوی نیستند. اما در صورتی که هر کدام از این علائم ظرف مدت ۲ هفته برطرف نشد باید به پزشک مراجعه کرد.

 

سرطان غیر هوچکین براساس سرعت رشد به ۲ گروه تقسیم می شوند

۱. لنفوم کند رشد (indolent): که به آن لنفوم درجه پایین هم گفته می شود؛ علائم کمی دارند و به آرامی رشد می کند.

۲. لنفوم مهاجم (aggressive): که به آن لنفوم درجه متوسط هم گفته می شود، رشد بیشتری دارند و موجب بروز علائم شدیدی می شوند.

به تدریج سرطان های کند رشد به سرطان مهاجم تبدیل می شوند.

 

تشخیص لنفوم غیر هوچکین

• معاینه فیزیکی

پزشک با معاینه زیربغل، کشاله ران و گردن نقاط متورم را جستجو می کند.

• آزمایش خون

با انجام تست CBC (شمارش کامل سلول های خونی) تعداد گلبول های سفید خون را بررسی می کنند. لنفوم غیر هوچکین میزان لاکتات د-هیدروژناز خون را هم افزایش می دهند که با انجام تست LDH می توان به میزان آن در خون پی برد.

• عکس قفسه سینه

با استفاده از اشعه ایکس از قفسه سینه عکس برداری می شود.

• نمونه برداری (بیوپسی)

نمونه برداری راه قطعی تشخیص لنفوم غیر هوچکین است. در این روش پزشک متخصص یک غده لنفاوی یا بخشی از آن را برمی‌دارد و در آزمایشگاه پاتولوژی (آسیب شناسی) مورد بررسی قرار می‌دهد.

 

درمان سرطان غیر هوچکین

• انتظار هوشیارانه

افرادی که به نوع کند رشد لنفوم غیر هوچکین مبتلاء هستند می توانند درمان را تا بروز علائم به تعویق بیاندازند. انتخاب این روش بستگی به بیمار و نظر پزشک متخصص دارد. در این صورت هر ۳ ماه یکبار باید به پزشک مراجعه کنند تا در صورت بروز علائم درمان شروع شود.

• شیمی درمانی

در شیمی درمانی از دارو برای کنترل رشد سلول ها و درمان بیماری استفاده می شود که همراه با کمی عوارض است. شیمی درمانی به شکل دوره ای انجام می شود یعنی بیمار بعد از یک دوره شیمی درمانی یک دوره استراحت می کند.

• درمان بیولوژیک

این روش به سیستم دفاعی بدن در مبارزه با سلول های سرطانی کمک می کند. در این روش درمان از طریق تزریق دارو در درمانگاه، بیمارستان و یا مطب پزشک انجام می شود. احتمال دارد عوارضی مشابه آنفولانزا در فرد بروز پیدا کند که زیاد حاد نیست و پزشک برای چگونگی مدیریت این عوارض بیمار را راهنمایی می کند.

• پرتودرمانی سرطان لنفوم

در روش پرتودرمانی یا رادیوتراپی توسط بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران از اشعه برای مهار رشد سلول های سرطانی استفاده می شود. در این روش اندازه تومور کوچک می شود و به مهار درد کمک می کند.

• پیوند سلول های بنیادی

این روش بعد از اینکه بیمار تحت درمان با شیمی درمانی و رادیوتراپی توسط بهترین متخصص انکولوژی در تهران قرار گرفت این عمل انجام می شود. زیرا میزان بالای دارو و پرتو علاوه بر از بین بردن سلول های لنفوم سلول های خونی سالم موجود در مغز استخوان را از بین می برد. با پیوند سلول های بنیادی، سلول های خونی جدید ساخته خواهد شد.

 

۲) لنفوم هوچکین

در لنفوم هوچکین نیز مانند لنفوم غیر هوچکین یک لنفوسیت از حالت طبیعی خارج می شود، و با تکثیر و رشد خود، سلول های غیرطبیعی دیگری ایجاد می کند. به همین ترتیب افزایش پیدا می کنند و تشکیل توده و تومور می دهند. پزشک طی بررسی سلول های سرطانی با میکروسکوپ اگر نوع خاصی از سلول به نام رید-استرنبرگ (لنفوسیت های بزرگ و چند هسته ای) را شناسایی کند، لنفوم از نوع هوچکین است. لنفوم هوچکین می تواند از یک گروه از غدد لنفاوی به یک گروه دیگر سرایت کند. به مرور ممکن است به سلول های خونی حمله کنند و تقریبا به تمامی قسمت های بدن سرایت کنند.

 

لنفوم هوچکین نیز به دو نوع تقسیم بندی می شود:

• لنفوم هوچکین کلاسیک: بیشترین فراوانی را بین افراد مبتلا دارد.
• لنفوم هوچکین ندولر: بسیار نادر است و درمان آن با نوع کلاسیک متفاوت است.

 

تشخیص سرطان هوچکین

راه های تشخیص این بیماری مشابه لنفوم هوچکین است با این تفاوت که در بررسی های سلول های خونی در لنفوم هوچکین سلول های رید-اشترنبرگ (لنفوسیت های بزرگ چند هسته ای) باید شناسایی شود.

 

درمان سرطان هوچکین

پزشک متخصص رادیوانکولوژی با تعیین مرحله بیماری سرطان لنفوم هوچکین نوع درمان را انتخاب می کند. پزشک وضعیت بیمار را از لحاظ تعداد غدد مبتلاء شده، اینکه غدد لنفاوی درگیر در یک طرف دیافراگم قرار دارند یا در هر دو طرف و در نهایت اینکه سرطان به سایر اندام ها مثل کبد، ریه، طحال یا مغز استخوان سرایت کرده یا نه و علائم بالینی برای پی بردن به مرحله سرطان هوچکین مورد بررسی قرار می دهد.

“ نوع لنفوم هوچکین برای روند درمان مهم است. “

 

ممکن است فرد مبتلاء همزمان تحت درمان با شیمی درمانی و پرتودرمانی قرار بگیرد. در صورتی که بعد از درمان مجدد بیماری برگردد. تحت درمان بالای شیمی درمانی، رادیوتراپی و پس از آن پیوند سلول های بنیادی قرار می گیرد.

 

جهت مشاوره و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.