تومور و سرطان غدد فوق کلیوی یا آدرنال

غدد آدرنال (فوق کلیه) غدد درون‌ریزی هستند که در بالای کلیه‌ ها قرار دارند و بسیاری از هورمون‌ های مهم مانند آدرنالین، آلدسترون و کورتیزول را به طور منظم جهت کنترل فشار خون، ضربان قلب، تولید هورمون‌های جنسی و تنظیم چربی، پروتئین و کربوهیدرات‌ها ترشح می‌کنند.

این غدد همانند بقیه قسمت‌های بدن در برابر تومورهای خوش‌خیم و یا بدخیم ایمن نیستند. چنانچه این تومورها در غده فوق کلیوی بیمار ایجاد شوند ممکن است اثرات منفی به دنبال داشته باشند.

علل سرطان غدد آدرنال

عوامل و علت هایی متعددی در ایجاد و پیشرفت توده هایی سرطانی در غدد آدرنال موثر هستند که برخی از آن ها عبارتند از:

• سن

سرطان غدد فوق‌کلیه معمولا در بچه‌ها و افراد بالغ میان ۴۰ تا ۵۰ سال دیده می‌شود.

• سابقه خانوداگی

سرطان غدد فوق‌کلیه می تواند با اختلالات ژنتیکی در ارتباط باشد. این اختلالات شامل نئوپلازی آندوکرین چندگانه نوع 1 (men1)، سندروم لی‌فرامنی، سندروم بک ویت ویدمن و پلیپوز آدنوماتوسی خانوادگی هستند.

• مصرف سیگار

کشیدن سیگار و به‌ویژه افرادی که سیگاری قهار هستند در خطر ابتلا به سرطان غدد فوق‌کلیوی قرار دارند.

علائم سرطان غدد آدرنال

بیشتر مبتلایان دارای نشانه‌های مربوط به بیماری هستند اما برخی از بیماران از سرطان خود اطلاعی ندارند و با وجود ابتلا احساس تندرستی می‌کنند.

تومور سرطانی آدرنال به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• کارسینوم قشر غدد فوق‌کلیوی

• نوروبلاستوما

• فئوکروموسیتوما

بیشتر این تومورها باعث تولید بیش ‌از اندازه‌ی برخی از هورمون‌های خاص مانند آلدوسترون، کورتیزول، استروژن و تستوسترون می‌شوند. تولید بیش ‌از اندازه‌ی این هورمون‌ها باعث ایجاد نشانه‌های بیماری می‌شود. بنابرین علائم و نشانه ‌های این بیماری به برخی از عوامل وابسته است.

• نوع تومور
• میزان تولید هورمون توسط تومور
• نوع هورمونی که بیش ازاندازه تولید می‌شود.

اگر یک تومور بدخیم غدد فوق‌کلیوی آلدوسترون فراوان تولید کند، علائم آن به شرح زیر است:

• عطش
• تکرر ادرار
• فشار خون بالا
• گرفتگی عضلات
• ضعف

علائم تومور سرطانی غدد فوق‌کلیوی که باعث تولید کورتیزول فراوان می‌شوند:

• افسردگی
• کبود شدن دست و پا
• انباشته شدن چربی پشت گردن و شانه‌ها
• رشد مو در صورت، سینه و پشت (در خانم‌ها)
• قاعدگی نامنظم
• ضعف در پاها
• چاق‌شدن سینه و شکم

نشانه‌های تومور سرطانی غدد فوق‌کلیوی که باعث تولید استروژن فراوان می‌شوند:

• رشد پستان (در پسران)
• بلوغ زودرس در دختران
• کاهش میل جنسی و ناتوانی جنسی (در مردان)

نشانه‌های تومور سرطانی غدد فوق‌کلیوی که باعث تولید تستوسترون فراوان می‌شوند:

• کلفت شدن صدا
• جوش‌های فراوان
• رشد بیش از اندازه‌ی موهای صورت و بدن
• افزایش توده‌ی عضلانی
• قاعدگی نامنظم

در برخی از افراد مبتلا، هیچ نشانه‌ای دیده نمی‌شود بنابراین تشخیص آن نیاز به مهارت فراوان دارد. در صورت وجود یکی از نشانه‌های سرطان غدد آدرنال باید به پزشک مراجعه شود. پزشک می‌تواند از طریق سی‌تی اسکن یا ام آر آی این بیماری را شناسایی کند.

عوارض تومورهای آدرنال

غالب تومورهای آدرنال خوش خیم هستند و به دیگر قسمت های بدن گسترش نمی یابند. با این حال عوارض این تومورها شامل موارد زیر می شود:

• سندرم کوشینگ

این بیماری به دلیل ترشح زیاد هورمون کورتیزول ایجاد شده و غالبا در بین افراد 20 تا 50 سال دیده می شود. سندروم کوشینگ می تواند به دلیل ابتلا به سرطان غدد فوق کلیوی و یا تومورهای خوش خیم آدرنال ایجاد شود. البته عوامل دیگری چون تومورهای خوش خیم غده هیپوفیز نیز می تواند در ابتلا به این سندروم موثر باشند.

• بیماری کان

بیماری کان که بیشتر ابتلا به آن در زنان گزارش شده است، در پی رشد بیش از حد غدد فوق کلیه (هایپرپلازی) و یا ترشح آلدوسترون از آدنوم آدرنال به وجود می آید. ابتلا به این بیماری سبب افزایش تولید هورمون آلدوسترون، احتباس آب و سدیم و دفع پتاسیم از کلیه ها می شود که در پی آن افزایش فشار خون اتفاق می افتد.

از جمله علائم احتمالی در مبتلایان به این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:

• یبوست
• ضعف عضلانی
• تکرر ادرار
• تشنگی شدید
• سردرد (ناشی از کاهش پتاسیم)
• تغییر خلق و خو

• فئوکروموسیتوما

این بیماری سبب تولید آدرنالین و نورآدرنالین به مقدار زیاد می‌شود. از جمله علائم ابتدایی مبتلایان به این بیماری می توان فشار خون بالا، سردرد، تپش قلب و تعریق مفرط را نام برد. عصبانیت، اضطراب، تومور، حالت تهوع، ضعف، درد در قفسه سینه و شکم، احساس خستگی و کاهش وزن از دیگر علائم کمتر رایج در بین بیماران است.

تشخیص تومورهای آدرنال

آزمایشات مختلفی برای تعیین وجود تومور در غدد وجود دارد که متخصصین با توجه به علائم، آزمایش مناسب را تجویز می کنند. از جمله اقدامات لازم برای تشخیص سرطان غدد آدرنال می توان به موارد ذیر اشاره کرد:

• آزمایش خون و ادرار برای بررسی سطوح هورمون‌ها، نمک اضافی یا پایین بودن میزان پتاسیم
• سی تی اسکن یا ام آر آی به منظور مشاهده غدد و بررسی وجود نشانه‌های غیرطبیعی
• بیوپسی سوزنی توده در برخی موارد

مراحل سرطان غدد آدرنال

تعیین مراحل یک سرطان، روشی برای توصیف تومور و پیش‌بینی در مورد بهترین راه‌های درمان است و به ‌وسیله آن در مورد بهبودی بیماری نیز تخمین‌هایی زده می‌شود.

مرحله‌ی بیماری درسرطان قشر غدد فوق‌کلیوی هم مانند سرطان‌های دیگر دارای چند عامل تعیین کننده است:

• اندازه‌ی تومور غدد فوق‌کلیوی
• میزان آسیب به بافت‌های اطراف
• انتقال بیماری به گره‌های لنفاوی یا اندام‌های دورتر (درباره متاستاز سرطان بیشتر بدانید!)

درمان تومورهای آدرنال

مانند بسیاری از تومورهای سرطانی، درمان تومور غدد فوق کلیوی نیز باید تحت نظر متخصص انجام شود. در حال حاضر سه روش اصلی جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی برای درمان سرطان غدد فوق کلیوی وجود دارد.

🎗 جراحی تومور غدد فوق کلیوی

جراحی لاپاراسکوپی روشی است که غالباً برای برداشتن تومور یا بافت عفونی ترجیح داده می‌شود. گاهی در صورت لزوم ممکن است آدرنالکتومی یا برداشتن کل غده فوق کلیه انجام ‌شود. اگر سرطان در دیگر بخش‌های بدن نیز پخش شده باشد، جراح بافت و غدد لنفاوی مجاور را نیز خارج می کند.

🎗 پرتودرمانی سرطان غدد فوق کلیوی

در این روش از پرتوهای پر انرژی اشعه ایکس جهت از بین بردن سلول ‌های سرطانی و جلوگیری از رشد مجدد آن ها استفاده می‌شود.

🎗 شیمی درمانی سرطان غدد فوق کلیوی

شیمی درمانی نوعی درمان دارویی است که رشد سلول ‌های سرطانی را متوقف می‌کند. داروهای شیمی درمانی به صورت خوراکی یا تزریق عضلانی و یا تزریق داخل وریدی استفاده می شود. پزشک گاهی شیمی درمانی را در کنار دیگر روش‌های درمان سرطان انجام می‌دهد.

🎗 درمان‌های دیگر تومورهای آدرنال

برای تورموهایی که خارج کردن آنها به روش جراحی ایمن نیست ابلاسیون یا تخریب سلول‌های سرطانی انجام می شود.

همچنین برخی پزشکان درمان‌های آزمایشی مانند درمان‌ بیولوژیک (زیستی) را به بیماران پیشنهاد می‌کنند. در روش درمان زیستی از سیستم دفاعی بدن برای مقابله با سلول‌های سرطانی استفاده می شود.

🩺 پیگیری های پس از درمان

معمولاً عمل جراحی برداشت توده‌های سرطانی باید با دقت زیادی انجام شود تا اختلالات هورمونی در تومورهای غیر سرطانی ایجاد نشود. بنابراین باید تصویربرداری‌های سریالی با سی تی اسکن و یا ام آر آی و انجام آزمایش‌های خون به طور مرتب انجام شود.

جهت مشاوره آنلاین و یا درخواست نوبت حضوری دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص انکولوژی، رادیوتراپی و شیمی درمانی با شماره های ۰۲۱۸۶۱۲۶۱۹۳ ـ ۰۲۱۸۶۱۲۶۳۹۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.