رادیوتراپی یا پرتودرمانی چیست و چگونه سرطان را درمان می کند؟

بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران

رادیوتراپی در درمان سرطان

رادیوتراپی به معنای استفاده از اشعه ایکس یا گاما برای مقابله با سلول های سرطانی است. از این روش در موارد زیر استفاده میشود.

  • درمان سرطان وقتی به دلایلی نمیتوان تومور را با جراحی از بدن بیمار خارج کرد
  • انجام رادیوتراپی قبل از جراحی به منظور کوچک کردن آن، وقتی تومور کوچک تر شد جراحی آن راحت تر و بهتر انجام خواهد شد
  • انجام رادیوتراپی بعد از جراحی به منظور از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده از جراحی تا اینکه احتمال عود سرطان کاهش یابد
  • به منظور کم کردن درد بیمار که بر اثر سرطان ایجاد شده است
  • در موارد عود بیماری میتوان از رادیوتراپی برای مهار سرطان و کنترل پیشرفت آن استفاده کرد

 

🎗 صحبت های سرکار خانم دکتر مریم میرزایی مقدم در رابطه با پرتودرمانی یا رادیوتراپی و روش های جدید و پیشرفته درمان سرطان 🎗

 

رادیوتراپی یا پرتودرمانی یکی از روش‌های درمان سرطان است. در رادیوتراپی از دز بالایی از پرتوهای یونیزان (عموما پرتو ایکس) به منظور از بین‌بردن سلول‌های سرطانی و کوچک نمودن آن‌ها استفاده می‌شود. قبل از شروع پروسه پرتودرمانی از روش‌های مختلف تصویربرداری نظیر سی تی اسکن و ام‌آر‌آی جهت تعیین دقیق محل تومور استفاده می‌شود.

رادیوتراپی با ایجاد اختلال در عملکرد DNA سلول‌های سرطانی موجب کاهش سرعت رشد آن‌ها می‌شود. در اثر اختلالات DNA، تقسیم‌های متوالی سلولی متوقف می‌شوند و در نهایت سلول‌ها می‌میرند. رادیوتراپی یک پروسه زمان‌بر است زیرا چند هفته و یا چند ماه طول می‌کشد تا سلول‌های سرطانی از بین روند.

 

به علت توانایی دستگاه رادیوتراپی در کنترل رشد سلول، از آن در درمان سرطان استفاده می گردد. پرتوهای یونیزان، به دلیل تولید یون های مثبت و منفی به DNA بافتی که تحت تابش قرار دارد آسیب می زند و درنهایت باعث مرگ سلولی می شود. حال می دانید که اکثر تومورهای سرطانی در قسمت های داخلی بدن قرار دارند و برای اینکه تابش ها به بافت سرطانی برسند باید از اعضا و اندامهای مختلف عبور کنند. برای حفظ بافت سالم (مانند پوست یا ارگان هایی که در مسیر تابش پرتو به تومور هستند) باریکه های پرتوی شکل داده شده در زوایای مختلف به تومور تابیده می شود تا بیشترین میزان دز در تومور جذب شود نه بافت های سالم اطراف. گاهی ناحیۀ درمانی علاوه بر خود تومور، شامل گره های لنفاوی هم می شود. به خاطر عدم قطعیت در یکسان بودن وضعیت بیمار و حرکت های درون بدن، باید در ناحیۀ درمانی علاوه بر خود تومور حاشیه ای از بافت سالم هم وجود داشته باشد. این عدم قطعیت ها می توانند در نتیجۀ حرکت های داخلی بدن (مانند تنفس یا پر و خالی شدن مثانه) و حرکت علامت های سطح پوست (که برای تعیین ناحیۀ تومور روی بدن گذاشته می شود) به وجود آید.

 

انواع رادیودرمانی یا رادیوتراپی

دو نوع رادیو درمانی وجود دارد:

  1. رادیوتراپی خارجی که در اینجا پرتوی رادیویی بر روی درمان نواحی خاص، با یک دستگاه بیرونی متمرکز می شود.

  2. رادیو درمانی داخلی مانند براکی تراپی که ماده رادیو اکتیو در نزدیک یا در محل لایه سرطانی که به صورت موقت یا دائمی در محل قرار داده می شود.

در چه مواردی به رادیوتراپی تومور سرطانی نیاز است؟

رادیوتراپی به معنای استفاده از اشعه یونیزان برای مقابله با سلول‌های سرطانی است. این فرایند در داخل بیمارستان‌هایی که دارای بخش رادیوتراپی باشند، انجام می‌شود. مقدار و دز رادیوتراپی با واحد گری (Gray) بیان می‌شود. به طور مثال اگر بیمار روزی دو گری اشعه به مدت ۳۰ روز دریافت کند، کلا ۶۰ گری اشعه دریافت کرده است. هر پرتودهی معمولا در حد چند دقیقه کوتاه طول می‌کشد. با این حال گاهی اوقات ممکن است زمان درمان به 15 دقیقه نیز برسد. از رادیوتراپی در موارد زیر استفاده می‌شود:

  • رادیوتراپی قبل از جراحی: با رادیوتراپی اولیه، سایز تومور کوچکتر می‌شود و جراحی آن راحت‌تر انجام می‌گیرد.
  • رادیوتراپی در حین جراحی: در این تکنیک، اشعه یونیزان به صورت مستقیم به توده سرطانی تابش می‌کند. با پرتودرمانی در حین عمل جراحی (intraoperative radiation)، پزشک می‌تواند به راحتی از بافت نرمال اطراف توده سرطانی محافظت کند.
  • رادیوتراپی بعد از جراحی: این تکنیک به منظور از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده از جراحی انجام می‌شود تا احتمال عود تومور سرطانی کاهش یابد.
دیگر یافته های پزشکی
چه بیمارانی در سرطان سینه نیاز به رادیوتراپی دارند؟

 

متخصص رادیوتراپی در تهران
درمان سرطان با رادیوتراپی

انواع روش های رادیوتراپی یا پرتودرمانی در درمان سرطان

پرتودهی ممکن است توسط منبع پرتو در داخل یا خارج از بدن انجام شود. عوامل زیادی در نوع درمان سرطان با روش پرتودرمانی اثر گذارند. این عوامل شامل:

  • نوع سرطان
  • سایز تومور
  • مکان تومور در بدن
  • سلامت کلی و تاریخچه پزشکی بیمار
  • فاصله توده سرطانی تا بافت های سالم و حساس به تابش
  • سن بیمار و سایر شرایط پزشکی بیمار (بیماری‌های زمینه‌ای)

 

عوارض احتمالی رادیوتراپی چیست؟

رادیوتراپی مانند دیگر روش های درمانی میتواند عوارضی به همراه داشته باشد که مهمترین آنها عبارتند از
  • احساس خستگی که معمولا در چند هفته بعد از رادیوتراپی به تدریج مرتفع میشود
  • سرخ شدن پوست در محل تابش اشعه
  • ریزش مو در محل تابش اشعه

 

براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی چه تفاوتی با رادیوتراپی دارد؟

رادیوتراپی داخلی یک روش موضعی برای درمان سرطان است. در رادیوتراپی، اشعه یونیزان از خارج بدن بیمار تابانده می‌شود اما در براکی تراپی منبع اشعه رادیواکتیو در داخل بافت تومور یا نزدیک به آن قرار دارد. در روش براکی تراپی درمان فقط محدود به تومور است و بافت‌های سالم اشعه دریافت نمی‌کنند.

براکی تراپی در درمان سرطان‌های سر و گردن، سرطان سینه بدخیم، دهانه رحم (سرویکس)، پروستات، کیسه صفرا، مری، چشم، ریه و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. پرتودرمانی داخلی ممکن است به صورت سرپایی یا بستری در بیمارستان انجام شود. حدود 10 درصد بیماران سرطانی مراجعه‌کننده به بخش‌ رادیوتراپی، به براکی تراپی نیاز دارند. این روش معمولا همراه با سایر روش‌های درمانی مانند رادیوتراپی خارجی، شیمی‌درمانی و جراحی توسط بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران به کار گرفته می‌شود.

 

انواع پرتو درمانی در درمان سرطان

پرتو درمانی خارجی

پرتو درمانی خارجی رایج ترین نوع پرتو درمانی است که در آن اشعه از دستگاهی که خارج از بدن قرار دارد به بافت و سلول سرطانی تابیده می شود که معمولا طی چند هفته و گاهی اوقات دو بار در روز به مدت چند هفته انجام می شود. زمان این نوع درمان نیز معمولا 20 تا 30 دقیقه است. از پرتودرمانی خارجی معمولا برای درمان بیماران سرپایی استفاده می‌شود و بیماران نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارند. پرتودرمانی خارجی انواع مختلفی از سرطان مانند سرطان سینه، مثانه، دهانه رحم، حنجره، ریه، پروستات و واژن را درمان می کند. به‌علاوه از پرتو درمانی خارجی برای کاهش درد یا بهبود مشکلات دیگر هنگام منتشر شدن سرطان از محل اولیه به قسمت‌های دیگر بدن، استفاده می‌ شود.

دیگر یافته های پزشکی
حین رادیوتراپی سرطان پستان چه مراقبت هایی نیاز هست؟

پرتو درمانی داخلی

پرتو درمانی داخلی یا براکی تراپی یک روش موضعی برای درمان سرطان است. در براکی تراپی منبع اشعه در داخل بافت تومور یا نزدیک به آن قرار می گیرد. گاهی اوقات برای مدتی در بدن می ماند و سپس برداشته می شود. در روش براکی تراپی درمان مختص به تومور است و بافت‌های سالم اشعه ای دریافت نمی‌ کنند. پرتو درمانی داخلی به صورت سرپایی یا بستری در بیمارستان انجام شود و در درمان سرطان‌های سر و گردن، پستان، دهانه رحم، پروستات، کیسه صفرا، مری، چشم، ریه و… استفاده می شود. این روش معمولا همراه با سایر روش‌های درمانی مانند رادیوتراپی خارجی، شیمی‌درمانی و جراحی به کار گرفته می‌شود.

پرتو درمانی سیستمیک

پرتو درمانی داخلی با منبع مایع را پرتو درمانی سیستمیک می گویند. در پرتو درمانی سیستمیک، داروی رادیواکتیو از طریق حرکت در خون به بافت‌های سرطانی می ‌رسد وسلول‌های سرطانی را از بین می برد. این داروی رادیواکتیو می تواند از طریق بلع و یا تزریق وریدی وارد بدن فرد بیمار شود. با این روش مایعات بدن بیمار مانند ادرار، عرق و بزاق قابلیت پرتودهی بلند مدت دارند. بنابراین احتیاط‌ های خاصی برای افرادی که در تماس با بیمار هستند درنظر گرفته می شود.

 

 

هدف از پرتو درمانی چیست؟

هدف اصلی پرتو درمانی (علاج، ادجوونت، نئوادجوونت، درمانی یا تسکینی) به نوع تومور، جای آن، مرحلۀ آن و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. تابش به کل بدن (TBI) تکنیکی در رادیوتراپی است که برای آماده سازی بدن برای دریافت پیوند مغز استخوان مورد استفاده قرار می گیرد. براکی تراپی، روش دیگری است که طی آن منبع پرتوی داخل یا در کار ناحیۀ مورد نظر برای درمان قرار می گیرد و باعث می شود تا پرتوگیری بافت های سالم در طی درمان سرطان هایی مانند پروستات، آندومتر، پستان و غیره کاهش یابد. پرتودرمانی دارای کاربردهای متعددی در بیماری های غیربدخیم مانند درمان نورالژی عصب سه قلو، آکوستیک نوروما، پتریجیوم، بیماری شدید چشمی ناشی از تیروئید، سینوویت ویلوندولار رنگدانه ای و پیشگیری از رشد کولوئیدی اسکار ، تنگی مجدد عروق و استخوان سازی هتروتوپیک می باشد. استفاده از رادیوتراپی در بیماری‌های غیر بدخیم به خاطر خطرات آن و افزایش احتمال سرطان ناشی از پرتو به شدت محدود شده است.

 

کاربردهای پرتو درمانی

سرطان های تعریف شده ای، که به یک قسمت خاصی محدود شده اند می توانند برای رادیو تراپی مناسب باشند. این موضوع این اجازه را به امواج رادیویی می دهد تا تمامی ناحیه بافت سرطانی را مورد هدف قرار دهند.

متقابلا، بعضی از شکل های سرطان، مانند لوسمی یا لنفوم می توانند با پرتو درمانی، درمان شوند. برای درمان سرطان، رادیو تراپی ممکن است در روش های زیر انجام شود؛

  • به تنهایی: رادیو تراپی ممکن است به تنهایی برای درمان سرطان پروستات یا یک تومور حنجره استفاده شود.
  • در کنار جراحی: رادیو تراپی ممکن است قبل یا حین جراحی برای کوچک کردن تومور انجام شود یا اینکه بعد از جراحی برای کاهش ریسک عدم از بین رفتن سلول های سرطانی انجام گردد.
  • به همراه شیمی درمانی: این درمان ترکیبی است که می تواند نیاز به جراحی را کاهش دهد. تومورهای وخیم مانند تومورهای سینه، مری، ریه یا انتهای روده بزرگ ممکن است با تمامی این سه روش ها توسط بهترین متخصص شیمی درمانی درمان شوند.

 

جهت مشاوره و درخواست نوبت دکتر مریم میرزایی مقدم متخصص رادیوتراپی، انکولوژی و شیمی درمانی با شماره های ۶۶۱۲۶۰۴۴۶۶۱۲۶۰۶۵ و اینستاگرام ایشان در ارتباط باشید.

5/5 - (2 امتیاز)

2 دیدگاه

  • خانم دکتر امکانش هست با شیمی درمانی توده سینه کلا از بین بره و نیاز به جراحی و پرتو درمانی نداشته باشه؟ ممنون از پاسخگوییتون خانم دکتر❤️

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *